Τον 19ο αιώνα οι εξελίξεις της φωτογραφίας είναι τεχνικές. Και σ' αυτές οι Έλληνες είναι πολύ κοντά με τους συγχρόνους τους Ευρωπαίους. Οι σημαντικοί Έλληνες φωτογράφοι του 19ου αιώνα, οι πρωτοπόροι Φίλιππος Μαργαρίτης, Δημήτρης Κωνσταντίνου και Πέτρος Μωραΐτης, δεν διαφέρουν σε τίποτα από τους ξένους συναδέλφους τους. Η τάση της αισθητικής παραμένει η ίδια μέχρι το 1880. Από εκεί και μετά αρχίζουμε να μένουμε πίσω. Όταν στο εξωτερικό αρχίζουν οι πρώτοι προβληματισμοί πάνω στην αισθητική της εικόνας, η Ελλάδα δεν συμβαδίζει.
Φωτογραφίες της εποχής του Φίλιππου Μαργαρίτη. Στη δεύτερη απεικονίζεται γυναίκα με αστική ενδυμασία τύπου Αμαλίας (1855).
Η καθιέρωση όμως του φωτογραφικού επαγγέλματος και η αλματώδης αύξηση του αριθμού των φωτογραφείων κατά την περίοδο αυτή οφείλεται στη μεγάλη ζήτηση των πορτρέτων από την ανερχόμενη κυρίως αστική τάξη που τα χρησιμοποιεί ως επιβεβαίωση του κύρους της. Η μαζική παραγωγή τους σε μέγεθος κάρτας (carte de visite) ενεργεί συχνά εις βάρος της ποιότητας καθώς η επιδίωξη του κέρδους δεν αφήνει περιθώρια για καλλιτεχνικές αναζητήσεις. Το είδος γρήγορα τυποποιήθηκε, ώστε η επιτυχία του να εξαρτάται μόνο από τη σκηνογραφία και την πόζα του φωτογραφιζόμενου.
Η Αθήνα και την περίοδο αυτή δέχεται τους ταξιδιώτες-φωτογράφους, στην πλειονότητά τους επαγγελματίες, οι οποίοι αποτυπώνουν με τον φακό τους τις αρχαιότητες και να διοχετεύουν τα έργα τους στην αγορά των ευρωπαϊκών κέντρων. Αν και η εικονογραφία τους χαρακτηρίζεται από την επανάληψη, εν τούτοις συχνά είναι ευδιάκριτη η προσωπική ματιά των πλέον ταλαντούχων από τους δημιουργούς.
Η μάλλον παλαιότερη φωτογραφία που τραβήχτηκε στην Ελλάδα από τον Γάλλο Ζοζέφ Ζιλμπέρ Ζιρό ντε Πρανί το 1842, και αποτελεί την ακριβότερη δαγγεροτυπία (πουλήθηκε σε δημοπρασία του οίκου Κρίστις 789.000 ευρώ!)
Σύμφωνα με το ίδιο εικονογραφικό στερεότυπο κινούνται και οι Έλληνες φωτογράφοι που εμφανίζονται την περίοδο αυτή, συμπεριλαμβανομένου και του Φίλιππου Μαργαρίτη. Ανάμεσά τους ο Δημήτριος Κωνσταντίνου, εφάμιλλος των ξένων εκπροσώπων της ταξιδιωτικής φωτογραφίας, για τις άψογες, άχρονες αποτυπώσεις των μνημείων αποκομμένων από τον περιβάλλοντα χώρο.
Δημήτριος Kωνσταντίνου. Άποψη της Ακρόπολης γύρω στα 1865. O Kωνσταντίνου, δεύτερος επαγγελματίας φωτογράφος στην Αθήνα μετά τον Φ. Mαργαρίτη, είναι ο πρώτος Έλληνας που ασχολείται αποκλειστικά και μόνο με τη φωτογράφηση αρχαίων μνημείων. Oι φωτογραφίες του, ποιοτικά και αισθητικά άρτιες, σήμερα στέκονται αντάξιες δίπλα σε εκείνες των επιφανών ξένων φωτογράφων της ίδιας εποχής (Φωτογραφικό αρχείο Mουσείου Mπενάκη).
Tο πορτρέτο, όπως και στην υπόλοιπη Ευρώπη γίνεται «μόδα» και στην Αθήνα. Η βασιλική οικογένεια, οι προσωπικότητες της πολιτικής και οικονομικής ζωής της πόλης, στρατιωτικοί, καλλιτέχνες, διπλωμάτες και γενικότερα η αστική τάξη «ποζάρουν» στα γνωστά φωτογραφεία του Πέτρου Μωραΐτη, του Ξενοφώντα Βάθη, του Μιχαήλ Ζαφειρόπουλου κ.ά. Οι οικογενειακές φωτογραφίες του Μαργαρίτη, με τους νέους ντυμένους ευρωπαϊκά και τους ηλικιωμένους με φουστανέλα, παραπέμπουν στη διαφορά της σύγχρονης γενιάς με αυτήν της Eπανάστασης. Τα πορτρέτα των αθηναίων αστών, στη λιγότερο ή περισσότερο επιτυχή μίμηση της ευρωπαϊκής μπουρζουαζίας, ενώ οι φωτογραφίες των ληστών στην παράδοξη για τα σημερινά δεδομένα, αποδοχή του φαινομένου.
Πέτρος Mωραΐτης. O ναύαρχος Kωνσταντίνος Kανάρης γύρω στα 1870. «άντρας μικροκαμωμένος, κοντόχοντρος, σταχτερός, ασπρομάλλης, μύτη ζουπηγμένη και λοξή στην άκρη, πρόσωπο τετράγωνο ύφος βίαιο γλυκό, δίχως μέτωπο».
Πηγές: Φανή Κωνσταντίνου (υπεύθυνη φωτογραφικού αρχείου Μουσείου Μπενάκη), Copyright: http://www.kathimerini.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου