Εγεννήθηκα στα 1770 .Στα χνάρια του Κολοκοτρώνη

«Εγεννήθηκα στα 1770. Οταν εγλύτωσα από την Καστάνιτζα είμουν χρονών 10. Εποχή της νεότητος, 5 χρόνια ανύπανδρος και άλλους 7 χρόνους υπανδρευμένος. 27 χρόνους είχα όταν με επρωτοκυνήγησαν. Αρματωλός και κλέφτης αλληλοδιαδόχως χρόνια 5. Φερμάνι Βασιλικό διά εμένα και τον Πετιμεζά στα 1802. Το δεύτερο φερμάνι τον Ιανουάριον 1806. 36 χρόνων ήμουν όταν επήγα εις την Ζάκυνθο. 50 χρόνους είχα όταν εβγήκα εις την επανάστασι».


Κώστας Κατσίγιαννης *

Από το ύψωμα του Προφήτη Ηλία θα έχετε θέα στην Καρύταινα, 
στο κάστρο της και στα απέναντι αρκαδικά βουνά

Ετσι ξεκινούν τα Απομνημονεύματα του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη, τα οποία αποτελούν πολύτιμη πηγή για την Ελληνική Επανάσταση. Την προφορική του αφήγηση κατέγραψε ο επτανήσιος δικαστής και ποιητής Γεώργιος Τερτσέτης, ο οποίος πίεσε τον Κολοκοτρώνη να εξιστορήσει το έργο του εκδίδοντας το 1851 το «Διήγησις συμβάντων της ελληνικής φυλής από τα 1770 έως τα 1836». Οι δύο άνδρες είχαν συνδεθεί κατά τη διάρκεια της δίκης που ξεκίνησε στις 30 Απριλίου του 1834, όταν ο Κολοκοτρώνης καταδικάστηκε σε θάνατο και ο Τερτσέτης που ήταν ένας από τους δικαστές αρνήθηκε να υπογράψει τη θανατική του καταδίκη.

Γεννήθηκε κάτω από ένα δέντρο στο βουνό Ραμαβούνι της Μεσσηνίας, αλλά η καταγωγή του ήταν από το Λιμποβίσι Αρκαδίας. Εκεί βρίσκεται το σπίτι του και στο εσωτερικό θα δείτε φωτογραφίες αγωνιστών, σημαίες της Επανάστασης, εξαρτήματα της φορεσιάς του Κολοκοτρώνη. Εμεινε ορφανός σε ηλικία 10 χρονών, όταν ο πατέρας του σκοτώθηκε από τους Τούρκους στον πύργο της Καστάνιτσας, στον Πάρνωνα.

Από εκεί οι Κολοκοτρωναίοι κατέφυγαν στη Μηλιά της Μάνης και αργότερα στην Αλωνίσταινα, όπου έμειναν μέχρι να το πληροφορηθούν οι Τούρκοι και να καταφύγουν στον Ακοβο. Στα 15 του εισχώρησε στα σώματα των Κλεφτών ενώ σε ηλικία 20 χρονών παντρεύτηκε και απέκτησε 6 παιδιά. Αν και ζούσε ήρεμη ζωή, το 1802 και το 1806 εκδόθηκαν διατάγματα δίωξής του αναγκάζοντάς τον να διαφύγει με την οικογένεια του στη Ζάκυνθο όπου έμεινε 15 χρόνια.

Στο νησί υπηρέτησε στον αγγλικό στρατό σε σύνταγμα ελλήνων εθελοντών όπου για τη δράση του πήρε τον βαθμό του ταγματάρχη. Από εκεί προέρχεται και η επίσημη στολή με τη χαρακτηριστική κόκκινη περικεφαλαία με τον λευκό σταυρό ενώ στο νησί μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία.

Σε μία από τις πρώτες μάχες που έδωσε ο Κολοκοτρώνης, ήταν έξω από την Καρύταινα όπου σκοτώθηκαν περίπου 500 Τούρκοι ενώ βορειοανατολικά της Τρίπολης ίδρυσε στρατόπεδα όπου στρατολογούσε και εμψύχωνε τους πολεμιστές.

Σήμερα, στην Καρύταινα στέκει το Κάστρο της που είναι ορατό από όλη την περιοχή. Είναι από τα σημαντικότερα της Πελοποννήσου και κτίστηκε την περίοδο της Φραγκοκρατίας. Κοντά του υπάρχει η Παναγιά του Κάστρου, δίπλα από το σπίτι του Κολοκοτρώνη το οποίο έχτισε για να μένει κάποια χρόνια στον καιρό της Επανάστασης. Από τον πύργο του Κάστρου θα έχετε εντυπωσιακή θέα προς την Καρύταινα και τα γύρω βουνά, ενώ στο δρομάκι με τα σκαλοπάτια που οδηγούν στην πύλη του θα συναντήσετε μια προτομή του Γέρου του Μοριά και κανόνια από εκείνη την εποχή.

Η µάχη στο Βαλτέτσι

Ο Κεχαγιάμπεης μπήκε θριαμβευτικά στην πολιορκημένη Τρίπολη στις 6 Μαΐου του 1821. Ο Κολοκοτρώνης όμως αναφέρει ότι επεδίωξε να έχει τους Τούρκους συγκεντρωμένους μέσα στην πόλη.

Ελέγχοντας ήδη το Μαίναλο και αντιλαμβανόμενος τη στρατηγική σημασία της περιοχής, ο Κολοκοτρώνης ιδρύει στρατόπεδο στο Βαλτέτσι. Ομως 12.000 Τουρκαλβανοί βγαίνουν από την Τρίπολη με σκοπό να διαλύσουν τους επαναστατημένους. Οι Ελληνες αντέχουν και τελικά στις 13 Μαΐου 1821 έπειτα από 23 ώρες μάχης οι Τούρκοι υποχωρούν αφήνοντας πολύτιμα πολεμοφόδια και εκατοντάδες νεκρούς, με τους Ελληνες να μετρούν 7 νεκρούς.

Σήμερα στο Βαλτέτσι, σε 1.050 υψόμετρο, στην πλατεία βρίσκονται οι ανδριάντες των Θεόδωρου Κολοκοτρώνη και Νικηταρά, αλλά και η εκκλησία της Κοίμησης Θεοτόκου, η οποία αποτελεί σύμβολο της ιστορικής μάχης του Βαλτετσίου.

Η αναφορά του Κολοκοτρώνη «μπαρούτι είχαμε, έκαμνε η Δημητσάνα» επιβεβαιώνει το γεγονός ότι από εκεί προήλθε κατά τη διάρκεια της Επανάστασης η περισσότερη πυρίτιδα. Υπολογίζεται ότι λειτουργούσαν 14 μπαρουτόμυλοι στη Δημητσάνα καθώς οι κάτοικοί της ήταν έμπειροι στην παραγωγή της χρησιμοποιώντας θείο, άνθρακα και νίτρο.

Σήμερα μπορείτε να δείτε την ακριβή αναπαράσταση του υδραυλικού συστήματος που ενεργοποιούσε τη φτερωτή του μπαρουτόμυλου της εποχής του Κολοκοτρώνη στο Υπαίθριο Μουσείο Υδροκίνησης το οποίο έχει οργανώσει το Πολιτιστικό Ιδρυμα του Ομίλου Πειραιώς.

Η άλωση της Τριπολιτσάς
Μετά τη σημαντική νίκη στο Βαλτέτσι, στα Δολιανά και στη Γράνα, ο κλοιός άρχισε να σφίγγει περισσότερο γύρω από την Τρίπολη. Η θέση των πολιορκουμένων είχε γίνει πια δραματική, αφού η πόλη υπέφερε από αρρώστιες και από έλλειψη τροφίμων και νερού. Υστερα από 4 μήνες πολιορκίας οι Ελληνες εισβάλλουν στην πόλη, όπου επακολούθησε άγρια σφαγή του πληθυσμού και πλιάτσικο. «Το ασκέρι, όπου ήτον μέσα, το Ελληνικόν, έκοβε και εσκότωνε, από Παρασκευή έως Κυριακή, γυναίκες, παιδιά και άνδρες, 32.000 άνθρωποι, μία ώρα ολόγυρα της Τριπολιτσάς. Το άλογό μου από τα τείχη έως τα σαράγια δεν επάτησε γη. Ελληνες εσκοτώθηκαν εκατόν», αναφέρει στα Απομνημονεύματά του ο Κολοκοτρώνης.

Η µάχη στα Δερβενάκια
Ο Δράμαλης έχει αναλάβει την καταστολή της Επανάστασης στην Πελοπόννησο. Συγκεντρώνοντας πολυάριθμο στρατό σκόρπισε τον πανικό και χωρίς ουσιαστική αντίσταση έφτασε στον Ισθμό.
Σύντομα έφτασε κοντά στο Αργος, και τα εφόδια τελείωναν, ενώ το κάστρο Λάρισα του Αργους το υπερασπίζονταν λίγοι Ελληνες δίνοντας χρόνο στους επαναστατημένους να οργανωθούν. Για ακόμα μία φορά ο Κολοκοτρώνης απέδειξε τη στρατηγική του ευφυΐα καίγοντας τα σπαρτά της πεδιάδας προκειμένου να αναγκάσει τον Δράμαλη να υποχωρήσει. Πράγματι ξεκίνησε την υποχώρηση και ο Κολοκοτρώνης αντιλαμβανόμενος την κίνησή του, τοποθετεί ένα μικρό σώμα στα στενά των Δερβενακίων. Στις 26 Ιουλίου του 1822 στα στενά των Δερβενακίων και κοντά στα χωριά Αγιος Γεώργιος και Αγιος Σώστης, ο Δράμαλης έχασε συνολικά περίπου 5.000 άνδρες. Καταβεβλημένος κατέφυγε στην Κόρινθο όπου και πέθανε, ενώ ο Κολοκοτρώνης έγινε αρχιστράτηγος και άρχισε να συμμετέχει ενεργά στην πολιτική.
Σήμερα στον λόφο κοντά στον Αγιο Σώστη υπάρχει το άγαλμα του Κολοκοτρώνη του οποίου η ανέγερση έγινε το 1938.

Εμφύλιος
Οι πολιτικοί είχαν αρχίσει να ανησυχούν για τη δόξα των αγωνιστών. Ετσι στις αρχές του 1824 πολλά μέλη όρισαν νέα κυβέρνηση στο Κρανίδι υπό τον Υδραίο Γεώργιο Κουντουριώτη ενώ υπήρχε στην Τρίπολη αυτή του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Ο Κολοκοτρώνης αντιλαμβανόμενος τις εξελίξεις κατάφερε να φέρει κάποια ηρεμία, όμως η άρνηση ορισμένων περιοχών της Πελοποννήσου να πληρώσουν στην κυβέρνηση φόρο αποτέλεσε την αφορμή για την έκρηξη της δεύτερης φάσης του εμφυλίου και για να προλάβει τα χειρότερα παραδίδεται. Αρχικά φυλακίζεται στην Υδρα αλλά σύντομα απελευθερώνεται καθώς κρίθηκε αναγκαίος για την αντιμετώπιση του Ιμπραήμ. Κρατώντας σκληρή στάση και φωνάζοντας «φωτιά και τσεκούρι στους προσκυνημένους» ο Κολοκοτρώνης διατήρησε ζωντανή την Επανάσταση. Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια και την έλευση του ανήλικου Οθωνα κατηγορήθηκε για εσχάτη προδοσία. Στη δίκη, που άρχισε στις 30 Απριλίου 1834, καταδικάστηκε μαζί με τον Πλαπούτα σε θάνατο και φυλακίστηκε στο Παλαμήδι σε ηλικία 64 χρονών. Αργότερα η ποινή του μετατράπηκε σε 20ετή κάθειρξη, ενώ με την ενηλικίωσή του ο Οθωνας τουέδωσε χάρη. Εμεινε 9 μήνες στο μπουντρούμι του Ναυπλίου, το οποίο αξίζει να επισκεφθείτε. Τα υπόλοιπα χρόνια έζησε στη νέα πρωτεύουσα, την Αθήνα, όπου αναγνωρίζοντας την προσφορά του στην Επανάσταση του αποδίδονται διάφορες τιμές ενώ στάθηκε και πιστός σύμβουλος του Οθωνα.
Πέθανε στην Αθήνα στις 4 Φεβρουαρίου 1843, σε ηλικία 73 ετών από εγκεφαλική συμφόρηση. Τα οστά του φυλάσσονται στην Τρίπολη, σε ειδική κρύπτη στη βάση του έφιππου ανδριάντα του Γέρου του Μοριά.