Σ.Τ.Γ.909 Α τη 27/1/48 Ο ∆κτής του Τάγµατος Μαργαρίτης Ανχης Τ.Σ.Υ.

Από 6ον Τάγµα Εθνοφρουράς
Σ.Τ.Γ 909 Α τη 27 Ιανουαρίου 1948 Αριθ.Α.Π.246
Προς: 86 Περιοχή
Κοιν: ......./Α1
......./Α1
......./Α1
Θέµα: Έκθεσις πεπραγµένων Τάγµατος
Η συγκρότησις του Τάγµατος ήρξατο την 1ην Νοεµβρίου 1947 εν Πάτρα. Επραγµατοποιήθη λίαν εσπευσµένως και µε ποικίλλας ελλείψεις εις εξάρτυσιν, οπλισµόν κ.λ.π. Την 21 Νοεµβρίου το Τάγµα διετάχθη να κινηθή προς τον προορισµόν του, χωρίς να κατορθώση να συµπληρωθή εις άνδρα και υλικά και χωρίς να γνωρίζουν οι αξιωµατικοί και άνδρες την χρήσιν των νέων όπλων. Ο οπλισµός παρελήφθη την 12-14 Νοεµβρίου. Εγένετο µία βολή όπλου, καµία οπλοπολυβόλου, όλµων κ.λ.π. και έχον 84 οπλίτας αναρχικούς, 9 βοηθητικούς και περί τους 30 υπό ένδειξιν απαλλαγής, πάσχοντα από διάφορα νοσήµατα.
Έφθασεν εις Ναύπακτον την αυτήν ηµέραν και αµέσως έλαβε την διαταγήν κινήσεως και διατάξεως των λόχων.
Ο 1ος λόχος κατηυθύνθη εις Παλαιοξάριον ∆ωρίδος, υπαχθείς τακτικώς υπό
Τ.Σ.86ης περιοχής (Α.Π. 2061/21-11-47 διαταγή 86 περιοχής). Ο 2ος λόχος εις ∆ιπλάτανον, ο 4ος εις Κόνισκαν Τριχωνίδος και ο 3ος εις *Ναυπακτίας, η δε ∆ιοίκησις του Τάγµατος εις Πλάτανον, µετά του Λόχου ∆ιοικήσεως.
Ως ήτο προφανές, η τοιαύτη διάταξις των λόχων του Τάγµατος, ευρισκοµένων εις αποστάσεις τοιαύτας αλλήλων και εις έδαφος δύσβατον και εν πολλοίς αδιάβατον ώστε η υποστήριξις του ενός υπό του ετέρου να καθίσταται αν µη αδύνατος, τουλάχιστον προβληµατική, εκίνησεν αµέσως την προσοχήν µου, εν συνδιασµώ προς την γυµνότητα της έδρας του Τάγµατος, δι’ ενδεχοµένην επέµβασιν, µη διαθετούσης ουδεµίαν εφεδρείαν, αλλ’ ούτε και εν οπλοπολυβόλον ή όλµον διά την άµυνά της, ως διά των υπ’ αριθ. Α.Π.191/27-11-47 και 277/7-12-47 αναφορών µου εξιστόρησα τα παρουσιαζόµενα δυσχερείας και ελλείψεις, υποβαλών άµα και σχετικά προτάσεις µη υιοθετηθείσας.
Κατόπιν αναφοράς µου, διατάσσεται η µεταστάθµευσις του 2ου λόχου εκ
∆ιπλατάνου εις Άγιον ∆ηµήτριον, πλην µιάς διµοιρίας εις έδραν Τάγµατος. Εκ της µετακινήσεως ταύτης εδηµιουργήθη παρεξήγησις και µοι απηγορεύθη οιαδήποτε κίνησις τµήµατος άνευ διαταγής.
Την 23-12-47 το Τ.Σ. 86 Περιοχής διά του υπ’ αριθ. 2090/23.10.* σήµατός του µας γνωρίζει “Σοβαραί δυνάµεις Συµµοριτών επετέθησαν από πρωΐας εναντίον 2ου λόχου 9ου Σ.Π. Άνω Προστοβά. Στοπ. Κατόπιν τούτου θέτοµεν άπαντα
τµήµατα 6ου Τ.Ε.εν επιφυλακή. Στοπ. Εκπεµφθώσι περίπολοι αναγνωρίσεως. Στοπ.
Πάσαν πληροφορίαν αναφέρατε τάχιστα ηµίν. Στοπ.”
Την 23/12/47 η 86 περιοχή διά της υπ’ αριθ.*/* διαταγής της, διέταξε την µεταστάθµευσιν του 3ου λόχου Κλεπά εις Αράχωβαν, κατόπιν προτάσεώς µας διά του Υποδιοικητού του Τάγµατος, επί τούτω µεταβάντες εις Αγρίνιον.
Ο 4ος λόχος Κονίσκης εκ της αποχωρήσεως του 3ου λόχου ∆ιπλατάνου και εκ της επιθέσεως εναντίον της Προστοβάς, απεµονώθη τελείως και θα αιχµαλωτίζετο ολόκληρος, διότι η µοναδική διάβασις υποχωρήσεως µέσω ∆ιπλατάνου, είχε καταληφθή ισχυρώς υπό συµµοριτών λόχου Ρουµελιώτου κ.λ.π.ως επληροφορήθηµεν και ως ο ίδιος ο ∆ιοικητής λόχου εδήλωσεν εις τον συλληφθέντα λοχίαν Χαντζήν εις Αράχωβαν.
Την 23-12-47 ώραν 15.20 το Τ.Σ. διά του υπ’ αριθ. 2093 σήµατός του µας διαβιβάζει: “µελετήσατε περίπτωσιν ενισχύσεως λόχου Κονίσκης. Λάβατε µέτρα ταχείας επεµβάσεως, ενισχύσεως δι’ ανωτέρω περίπτωσιν. Στοπ. Γνωρίσατε ηµίν σχετικώς. Γνώµη µας εξασφαλισθή διάβασις Πουλινού.”
Η διοίκησις του Τάγµατος πεπεισµένη διά το αδύνατον της ενισχύσεως, λόγω της αποστάσεως (20 ώραι τουλάχιστον µέσω Αγ.∆ηµητρίου-∆ιπλατάνου και διά του δυσβάτου και µοναδικού δροµολογίου) απήντησε διά του κάτωθι σήµατος: “Αριθ.580 231520 προς Τ.Σ. Ενίσχυσις λόχου Κονίσκης νύκτα αδύνατος. Ηµέρα πολύ δύσκολος µέσω ∆ιπλατάνου. Μόνον µια διµοιρία λόχου Αγ. ∆ηµητρίου διαθέσιµος. Στοπ. Έδρα Τάγµατος στερείται εφεδρεία οπλοπολυβόλων και όλµων απαραιτήτων διά το ορεινόν έδαφος. ∆ιάβασις Πουλινού κατεστράφη, ποταµός αδιάβατος.”
Την 24-12-47 η 86 περιοχή διά της υπ’ αριθ. 2462/24.10.* διαταγής της διατάσσει την µεταστάθµευσιν του 4ου λόχου εις Άγ. ∆ηµήτριον. Την νύκτα της 24-25/12-47, ο λόχος έχων τας άνω πληροφορίας, κινείται προς Εύηνον ποταµόν και κατόρθωσε, µε ολονύκτιον αγώνα, υπό βροχήν, να διαπεραιωθή µε άπαντα τα υλικά του, διά σχοινίων, κορµών δένδρων κ.λ.π. µαζύ µε αρκετούς κατοίκους Κονίσκης.
Την 25-12-47 και περί ώραν 7.30 πρωϊνήν ο λόχος εκκινά διά τον προορισµόν του, Άγ.∆ηµήτριον. Η περιοχή διά σήµατός της διατάσσει, ο λόχος αναστρέφων να βαδίση προς Αχλαδόκαστρον, προς εξασφάλισιν των εκεί γεφυρών, όπου παρέµεινε µέχρι της 30-12-47, οπότε διετάχθη ίνα µετασταθµεύση εις Πλάτανον, αναχωρήση δε αµέσως η διµοιρία του 2ου λόχου δι’ Άγ. ∆ηµήτριον.
Την 9-1-1948 ελάβαµεν το κάτωθι σήµα του Τ.Σ. της 86 περιοχής: “Αριθ.Α.Π.2084/091430. Επιβεβαίωσις προφορικής διαταγής. Στοπ. Άπασα φρουρά Χ 80-34 συµπτυχθή εις Χ 70-32 ένθα ενωθή µετά εκεί ευρισκοµένου λόχου. Στοπ. Αναφέρατε εκτέλεσιν. Στοπ.” διά την ιστορίαν αναφέρω απάντησιν 3ου λόχου, έχουσαν ούτω: “Α.Π. 13/9-1-48 Μεγάλη ποσότης υλικών, έλλειψις µεταγωγικών και άµαχος πληθυσµός, εντός απόψε σύµπτυξις αδύνατος. Στοπ. Όλοι συναποθάνωµεν οχυρά Αραχώβης. Στοπ. ∆ιατάξατε. Στοπ.”
Την αυτήν ηµέραν λαµβάνοµεν το ακόλουθον σήµα του Τ.Σ. 86 Περιοχής. “Α.Π. 2091/092340. Φρουρά Αραχώβης παραµείνει Αράχωβαν, ακυρουµένου υπ’ αριθ.2084/9-1-48 σήµατός µου. Στοπ.” Κατόπιν τούτου διαβιβάσθη εις 3ον λόχον το υπ’ αριθ.80/0923* ηµέτερον σήµα, έχον ούτω: “Παραµείνατε θέσεις σας µέχρι νεωτέρας διαταγής, ακυρουµένου του υπ’
αριθ. 79 σήµατός µου. Στοπ.” Την 28-12-47 ελάβαµεν επίσης το υπ’ αριθ. 2811/281800 σήµα της 86 Περιοχής έχον ούτω: “Λόχος Αραχώβης µετά αποσπάσµατος Χωρ/κής προετοιµασθή προς µεταστάθµευσιν Άγιον ∆ηµήτριον. Στοπ. Περίπτωσιν ισχυράς προσβολής προ µετασταθµεύσεως, τµήµατα συµπτυχθώσιν
Άγ.∆ηµήτριον. Στοπ. Κάτοικοι, ειδοποιηθώσι καταλλήλως. Στοπ.”
Επί του εν λόγω σήµατος απηυθύναµεν εις την 86 περιοχήν το υπ’ αριθ. 687/291000 σήµα µας, έχον ούτω: “∆ιατάξατε αν µεταστάθµευσις 3/6 λόχου και αποσπάσµατος Αραχώβης εκτελεσθή αµέσως, 2811 σήµα δεν διευκρινίζει.” Εις δε τον 3ον λόχον µας το υπ’ αριθ. 624/282000 σήµα µας έχον ούτω: “ 3ος λόχος και Απόσπασµα Αραχώβης εις περίπτωσιν ισχυράς προσβολής, συµπτυχθή Άγ.∆ηµήτριον. Στοπ. Κάτοικοι ειδοποιηθώσι καταλλήλως. Στοπ.” Την 051110 ελάβαµεν το κάτωθι σήµα του Τ.Σ. 86 Περιοχής: “Αριθ. 2065 Αναφέρατε εάν προσβαλλοµένης ισχυρώς Αραχώβης και εις περίπτωσιν κάµψεως αµυνοµένων, είναι εξησφαλισµένη υποχώρησις τούτων διά γεφυρών Άγ. ∆ηµητρίου και τοιαύτης Νεοχωρίου. Στοπ. Ωσαύτως εάν δύνασθε ανωτέρω φρουράν υποχωρούσαν εν πιέσει.
Στοπ. Παρακαλουθήσατε κινήσεις προς Α και ΒΑ. Στοπ.”
Το Τάγµα έχον πληροφορίας περί των κινήσεων και της συγκεντρώσεως των συµµοριακών συγκροτηµάτων εις Κόνισκαν, Προυσόν, Αµπέλια, ας ανέφερε δι’ υπ’ αριθ.116 σήµατος, ως και των κινήσεων του Τάγµατος Νικηφόρου εναντίον των τµηµάτων µας, εκ της περιοχής ∆ωρίδος, έχον δε τα πλευρά του τελείως ακάλυπτα, εις αποστάσεις πολλών χιλιοµέτρων, απήντησε διά του κάτωθι σήµατος: “Επί υµετέρου 2065. Γέφυραι Αγίου ∆ηµητρίου και Νεοχωρίου κατέχονται υπό ηµετέρων συνεχώς. Φρουρά Αραχώβης υποχωρούσα λόγω πιέσεως από Β. δύναται να συνδράµη λόχος Αγίου ∆ηµητρίου, εκτός προσβολής τούτου από Ανατολών. Εκ Πλατάνου συνδροµή ανωτέρω φρουράς δύσκολος, λόγω αποστάσεων και δυσβάτων οδών.” Την 28-12-47 διεγράφοντο αι προθέσεις των Συµµοριακών συγκροτηµάτων, ίνα επιτεθούν εναντίον µας.
Απέστειλα το κάτωθι σήµα προς 86 περιοχήν έχον ούτω: “Κατά πληροφορία απογευµατινάς ώρας χθές αντάρται εισήλθον Κόνισκαν. Συνελήφθη Ιερεύς Κονίσκης. Την αυτήν ώραν εθεάθησαν 4-5 συµµορίται µε Στρατ. στολάς εις απέναντι όχθην ποταµού. Την πρωΐαν της χθές ετέρα οµάς συµµοριτών περιεφέρετο εις (Χ.7130) (Πούλινος) βληθείσα ετράπη προς Β∆. Ετέρα πληροφορία ότι ερευνούν προς ανεύρεσιν πόρων του ποταµού. Παρακαλώ ενεργήσατε επειγόντως ενισχυθή έδρα Τάγµατος δι’ επαρκούς δυνάµεως µετ’ αναλόγου οπλισµού. Το τάγµα ουδεµίαν δύναµιν διαθέτει πλην ελαχίστων βοηθητικών και αναπήρων, στερούµενον παντελώς όλµων και οπλοπολυβόλων. Απεκδύοµαι πάσης ευθύνης διά παν συµβησόµενον. Προτείνω 4ος λόχος εγκατασταθή Πλάτανον. Έδρα Τάγµατος µετακινηθή Παλαιόπυργον, όπου δηµοσία οδός δι’ ανεφοδιασµόν κ.λ.π.” Επί του σήµατός µου τούτου παρατηρήσεις διά του υπ’ αριθ. 2519/282000 σήµατος 86 περιοχής, τονίζοντας ότι απαγορεύεται η χρήσις της φράσεως (απεκδύοµαι πάσης ευθύνης) εις αναφοράς ή προτάσεις, ην ηναγκάσθην να προσθέσω λόγω των πληροφοριών ας είχον και η ∆ιοίκησις εγνώριζε την δηµιουργηθείσαν κατάστασιν.
Όντως την 8-1-48 το Τάγµα Παπούα κατεσκεύασε πορθµείον εις Πούλινον
(Ευήνου), ίνα εντεύθεν διαβούν και επιτεθούν εναντίον της έδρας του Τάγµατος εις Πλάτανον. Μεταφέρω ενταύθα το υπ’ αριθ. 2080/092225 σήµα του Τ.Σ. της 86 περιοχής έχον ούτω: “8/1 Σ.∆υνάµεως Τάγµατος κατεσκεύασαν πορθµείον εις (Χ.7028). Μικρόν τµήµα Σ. ηδυνήθη διαπεραιωθή. Στοπ.Υπόλοιπον λόγω κακοκαιρίας παρέµεινε (Χ.7029) αναζητούν διαβάσεις. Στοπ. Εφιστώµεν προσοχήν διαβάσεως ως και Πουλινόν. Στοπ.”
Την 11-1-47 διά του υπ’ αριθ. 116/111300 σήµατός µας, εγνωρίσαµεν εις Τ.Γ. 86 περιοχής πληροφορία, ας ελάβαµεν παρά συλληφθέντος συµµορίτου: “Τάγµα Σ.εκινήθη ώραν 8 προς Πούλινον, ίνα επιτεθή κατά Πλατάνου, κατεσκεύασε γέφυραν ξυλίνην. ∆ιέβησαν εντεύθεν 20 µεταξύ των οποίων και ο συλληφθείς συµµορίτης. Κατόπιν γέφυρα παρεσύρθη και διετάχθη υπόλοιπον αποσυρθή έδραν του.”
Η επίθεσις κατά του Πλατάνου απέτυχεν, εκ λόγων ανωτέρας βίας και διαπιστούται, πόσον δίκαιον είχεν η ∆ιοίκησις του Τάγµατος ζητούσα ενίσχυσιν, απεκδυοµένης πάσης ευθύνης κ.λ.π.συνεπεία της ανυπαρξίας δυνάµεως και οπλισµού.
Επίθεσις κατά Αγίου ∆ηµητρίου
Την 3ην πρωϊνήν ώραν της 10 τρέχοντος µηνός εξεδηλώθη σφοδροτάτη επίθεσις του Τάγµατος Νικηφόρου κατά του Αγ. ∆ηµητρίου σταθµεύοντος 2ου λόχου του Τάγµατος.
Ο λόχος ηµύνθη σταθερώς µέχρι πρωΐας προξενήσας εις τον εχθρόν βαρύτατας απωλείας, την πρωΐαν δε κατόπιν διαταγής µας, αντεπιτεθείς και υποστηριζόµενος υπό της διµοιρίας ΜΑΥ. Καστανιάς, την οποίαν διέταξα και εκινήθη αµέσως και δυο διµοιριών του 4ου λόχου, ευρισκοµένων εις ενέδραν, διαταχθείσαι διά του ασυρµάτου, εκινήθησαν από της 5ης πρωϊνής προς κατεύθυνσιν Χάνι Λιόλιου κ.λ.π. µε εντολήν να προσβάλουν εκ των νώτων τον εχθρόν. Αι διµοιρίαι κινούµεναι εσπευσµένως ανέτρεψαν ενέδραν περί το Χάνι Λιόλιου και συνεχίσασαι την καταδίωξιν έφθασαν εις Αρδίνι (υψ. 1701) όπου συνήντησαν τα υποχωρούντα τµήµατα των συµµοριτών, µη δυνηθείσαι να συνεχίσουν την καταδίωξιν, ελλείψει πυροµαχικών και βαρέως οπλισµού.
Ιδού ήδη και το υπ’ αριθ. 427/11-1-48 σήµα της 86 περιοχής έχον ούτω: “Ηρωϊκούς Αξιωµατικούς, οπλίτας, ΜΑΥ υπερασπιστάς Αγίου ∆ηµητρίου συγχαίρω. Γράφουν και προσθέτουν µε ηρωϊκούς αραχωβίτας πολίτιµες σελίδες δόξης εις Ελληνικήν ιστορίαν. Μιµηθήτε το παράδειγµά τους, την απόφασιν της Πατρίδος να µείνη ελευθέρα. Τα σκοτάδια της βίας δεν έχουν πέραση στον ελεύθερο ουρανό της Ελλάδος. Αράχωβα, Αγιος ∆ηµήτριος, Καστανιά, παραµένουν σύµβολα ηρωϊσµού, αυτοθυσίας, επαρχίας Ναυπακτίας. Σας εκφράζω τον προσωπικόν θαυµασµόν µου και την ευγνωµοσύνη της Πατρίδος. Στοπ.”
Κατά την διάρκεια της µάχης ο 2ος λόχος εζήτει πυροµαχικά χωρίς όµως και να δύναται να µας βεβαιώση, εάν η ρήψις ήτο δυνατή και ασφαλής εντός του Αγίου ∆ηµητρίου. Ένεκα τούτου και προς αποφυγήν απευκτέων συνεννοήθην δι’ ασυρµάτου µετά 3ου λόχου Αραχώβης και ειδοποίησα τον 2ον ότι θα εζήτουν την ρήψιν εις Αράχωβαν, του 3ου λόχου αναλαµβάνοντες την προώθησιν εις Αγ.∆ηµήτριον. Ούτω και εγένετο. Ο 3ος λόχος έσπευσε να αποστείλη πυροµαχικά κ.λ.π. εις τον 2ον διά
µεταγωγικών και κατοίκων. Ο 2ος όµως λόχος δεν ανέµενε τον εφοδιασµόν του, αλλά όλως αυτοβούλως και άνευ ουδεµιάς διαταγής, φοβούµενος επανάληψιν της επιθέσεως υπό των Σ. κατά την επερχόµενη νύκτα, συνεπτύχθη εις Αράχωβαν κατά τας εσπερινάς ώρας, συµπαραλαβών µεθ’ εαυτού και τα καθ’ οδόν προς εφοδιασµόν του προωθούµενα πυροµαχικά εξ Αραχώβης.
Ούτω την εσπέραν της 10 τρέχοντος µηνός, ευρίσκοντο εις Αράχωβαν ο 3ος λόχος, ο 2ος λόχος και το απόσπασµα Χωροφυλακής εκ (30) τριάκοντα περίπου ανδρών υπό τον ενωµοτάρχην Καραδήµαν. Το τάγµα ηγνόει την σύµπτυξιν. Περί ώραν 9ην πρωϊνήν της 11 τρέχοντος ο 2ος και 3ος λόχος µοι εγνώριζον το τοιούτον.
Τούτο εγνωρίσαµεν αµέσως διά του υπ’ αριθ. 113/111000 σήµατός µας προς το Τ.Σ. 86 περιοχής, έχον ούτω: “2ος λόχος συνεπεία εξαντλήσεως πυροµαχικών και µη εγκαίρου εφοδιασµού του, ηναγκάσθη αυτοβούλως συµπτυχθή Αράχωβαν.”
∆ιεβιβάσαµεν δε το υπ’ αριθ. 112/110930 σήµα µας προς 2ον λόχον έχον ούτω: “Αναφέρατε αµέσως λόγους συµπτύξεως Αράχωβαν και αποτελέµατα µάχης και αν ο 3ος λόχος είχε προωθήσει πυροµαχικά.”
Το Τ.Σ. µας απέστειλε το κάτωθι σήµα 211/111140: “διατάξατε αµέσως 2/6 µεταβή Άγιον ∆ηµήτριον. Στοπ. Εφοδιασµός διά πυροµαχικών από (Χ.8044), ένθα εγένετο ρήψις. Στοπ.”
Επακολουθεί το υπ’ αριθ. 114/111140 σήµα µας προς 2ον λόχον έχον ούτω: “λόχος εφοδιαζόµενος επαρκώς από Αράχωβαν µετασταθµεύση αµέσως Αγ. ∆ηµήτριον, υποστηριζόµενος από 3/6 λόχου. Στοπ. Σύµπτυξίς σας άνευ διαταγής απαράδεκτος. Στοπ. Κλονίζει άπασαν διάταξιν. Στοπ.
Ακολουθεί το υπ’ αριθ. 117/111600 σήµα µας προς 3ον λόχον έχον ούτω:
“Αναφέρατε αµέσως 2/6 εκινήθη προς έδραν του.”
Τας βραδυνάς ώρας της 11 λαµβάνοµεν το κάτωθι σήµα του 2ου λόχου: “Α.Π.12/11--1-48 σήµα σας ελήφθη 13.30. Στοπ. Εκκίνησις µεταστάθµευσιν αδύνατος προς 15 ώρας. Στοπ. Επέλευσις νυκτός, έλλειψις πληροφοριών περί καταστάσεως Αγ. ∆ηµήτριον και περιορισµένα χρονικά όρια, επικίνδυνος µεταστάθµευσις απόψε. Στοπ. ∆ιατάξατε εάν εγκρίνετε πρωΐαν αύριον. Στοπ.”
Ο 2ος λόχος ως διεπιστώθη νυν, εκινήθη την ηµέραν εκείνην αλλ’ ηµποδίσθη διά των όπλων υπό του υπενωµοτάρχου Λιάτσου, εκτελούντος ως ισχυρίζεται νυν διαταγήν του ενωµοτάρχου Καραδήµα. Πάντως την ηµέρα εκείνην δεν επετεύχθη η µεταστάθµευσις.
Την πρωίαν της 12ης ελάβοµεν το κάτωθι σήµα του 2ου λόχου “Αριθ.Πρωτ.16/120800.Κινούµαι µεταστάθµευσιν, πληροφορήσατε αν τµήµατά σας εκινήθησαν ενίσχυσίν µας Αγ.∆ηµήτριον. Στοπ. Αποστείλατε επειγόντως κουβέρτες, τρόφιµα και άλλα πυροµαχικά. Στοπ. Συνέπτυξα φυλάκιον Αραχώβης. Στοπ. Ασύρµατός
µας λειτουργεί πληµµελέστατα. Στοπ.”
Ήσυχοι πλέον διά την µεταστάθµευσιν του λόχου διέταξα τα εξής. Ο Ταγµατάρχης κ.Αποστολόπουλος δι’ αποσπάσµατος να εκτελέση το υπ’ αριθ.116 σήµα της 86 περιοχής (εξερεύνησις του ποταµού Ευήνου εις µεγάλην απόστασιν), συνεκρότησα δε έτερον απόσπασµα και φάλαγγα 25 µεταγωγικών (µια διµοιρία του 4ου
λόχου, υπό Ανθλγόν Ανυφαντήν, άνδρες λόχου διοικήσεως υπό Ανθλγόν Καναπίτσαν και 4-5 χωροφυλάκων υπό την διοίκησιν του υποµοιράρχου Μπαµπίλη) διά την ασφαλή προώθησιν των τροφίµων και πυροµαχικών 2ου και 3ου λόχου. ∆ιά του υπ’ αριθ. 119/120900 σήµατός µας προς Τ.Σ. εγνωρίσαµεν την κίνησιν κ.λ.π.
Πράγµατι ο λόχος εκινήθη την πρωίαν διά την έδραν του, αλλά και πάλιν ο αυτός υπενωµοτάρχης διά ριπών οπλοπολυβόλου εκ των υψωµάτων, ανέστειλε την κίνησιν, τραυµατίσας ελαφρώς δυο εκ των οπλιτών του λόχου. Προς αποφυγήν αιµατοχυσίας ο 2ος λόχος επιστρέφει Αράχωβαν.
Από της στιγµής όµως αυτής καταφαίνεται συνδυασµένη προσπάθεια των διοικητών λόχου και ενωµοτάρχου Καραδήµα, όπως κρατηθούν άπαντες εις Αράχωβαν, θεωρούντες ούτω εαυτούς πλέον ασφαλείς και λαµβάνοµεν τα κάτωθι σήµατα.
Από 2ον λόχον Αριθ. 27/121000 “άνδρες λόχου αρνούνται ακολουθήσουν αξιωµατικούς προς µεταστάθµευσιν. Αιτιολογικόν εις (Χ.7832) λίαν εκτεθειµένοι και ελάχιστα πυροµαχικά. ∆ιατάξατε τι µέτρα λάβω. Στοπ.”
Από 3ον λόχον αριθ. 29/121000 Στοπ. Προβλέποντες διάλυσιν 2ου λόχου, διετάξαµεν παραµονήν του Αράχωβαν Στοπ. Άνδρες κατενεµήθησαν φυλάκια. Αιτούν επιµόνως ένωσιν λόχων και παραµονήν των Αράχωβαν. Αντωνόπουλος - Καραδήµας”.
Την 12ην και ώραν 10 εδόθη το κάτωθι σήµα µας προς τον 3ον λόχον. Α.Π.139/2/6 µεταβή απροφασίστως έδραν του. Ευθύνη του βαρυτάτη Στοπ. Ηµέτερα τµήµατα εκινήθησαν προς Χάνι Λιόλιου από πρωία Στοπ.”
Ο 2ος λόχος δι’ ετέρου σήµατός µας γνωρίζει ψευδώς, ίνα αναγκασθώµεν να διατάξωµεν την παραµονήν του εις Αράχωβαν, ότι 400 Σ. ευρίσκονται εις Αγ. ∆ηµήτριον, ένθα καίουν οικίας, λεηλατούν κ.λ.π.
Είναι γεγονός ότι εκ της πληροφορίας ταύτης εθορυβήθηµεν τα µέγιστα, εφόσον δεν είχοµεν λόγους να αµφιβάλλωµεν διά τας πληροφορίας των τµηµάτων µας και εφόσον τµήµατά µας εκινούντο προς Αγ. ∆ηµήτριον εν αγνοία των.
Η ανησυχία µας όµως διελύθη µετ’ ολίγον, όταν ελάβαµεν σήµα των προς Αγ. ∆ηµήτριον κινουµένων τµηµάτων µας, ότι έφθασαν αισίως εις Αγ. ∆ηµήτριον, χωρίς να συναντήσουν εχθρόν.
Εγνωρίσαµεν τούτο τηλεφωνικώς εις τους εν Αραχώβη λόχους και διατάξαµεν και πάλιν να κατέλθη ο 2ος λόχος εις την έδραν του, απηυθύναµεν δε τα κάτωθι σήµατα. “Α.Π.148/121200 Προς 2ον λόχον, κοινοποίησις 3ον λόχον. Λόχος αναχωρήση αµέσως θέσιν του. Πας δυστροπών τυφεκισθή επί τόπου. Απόσπασµα Μπαµπίλη παραµείνει µετά 2/6 λόχου Αγ.∆ηµητρίου. Αξκοί λόχων φέρουν βαρυτάτην ευθύνην Στοπ. Προβλέπω συµπαιγνίαν διοικητών λόχων Στοπ. Στάσις σας επαναστατική.”
Επιπροσθέτως υπέβαλα το υπ’ αριθ. 150/121500 σήµα µου προς 86 περιοχήν, µε κοινοποίησιν προς Τ.Σ. “Φροντίσατε επειγόντως αποστολήν µονίµων αξκών. Αξκοί 2ου λόχου δεν εκτελούν διαταγάς, παρασυρόµενοι υπό οπλιτών. Καίτοι ενίκησαν λαµπράν νίκην, οφειλοµένην µόνον εις οπλίτας και ΜΑΥ. Ήδη ως φαίνεται στρατιώται δεν τους ακολουθούν, µη έχοντες εµπιστοσύνην. ∆ιέταξα τυφεκισµόν επί τόπου παντός δυστροπούντος. Αναφέρουν φανταστικάς πληροφορίας, αναστατώνοντες τας διοικήσεις Στοπ.”
Απόσπασµα Μπαµπίλη διετάχθη να παραµείνει εις Αγ. ∆ηµήτριον και να προωθήση εις Αράχωβα µόνον τα τρόφιµα του 3ου λόχου, αναµένον την άφιξιν του 2ου λόχου. Ο ανθλγός Ανυφαντής διαταχθείς υπ’ εµού τηλεφωνικώς να παραµείνει εις Αγ.∆ηµήτριον, εξηπατήθη αργότερον υπό του διοικητού του 3ου λόχου, υπιλάρχου Αντωνοπούλου και εκινήθη προς Αράχωβαν µε την διαβεβαίωσιν ότι το Τάγµα διέταξε την κίνησιν ταύτην, ενώ αντιθέτως τοιαύτη διαταγή δεν εδόθη.
Ούτω την εσπέραν της 12ης, ευρίσκοντο εις Αράχωβαν, ο 3ος λόχος, ο 2ος, απόσπασµα χωρ/κής και το τµήµα συνοδεία τροφίµων, πλην του υποµοιράρχου Μπαµπίλη και 4-5 χωροφυλάκων, παραµείναντες εις Αγ.∆ηµήτριον, προφανώς διά να ευρίσκονται εντός της διαταγής, ην έλαβον κατά την εκκίνησιν εκ Πλατάνου και διότι ίσως δεν επρόλαβαν την κίνησιν της διµοιρίας προς Αράχωβαν, ευρισκόµενοι ως πλαγιοφυλακή της όλης φάλαγγος.
Την 12 τρέχοντος και ώραν 1800 απηύθυνα το τελευταίον σήµα προς τον 3ον λόχον έχον ούτω: “Α.Π.161/121800 Στοπ. ∆ιοικητήν Αντωνόπουλον καθιστώ προσωπικώς υπεύθυνον αν 2/6 αύριον πρωίαν δεν ευρίσκεται έδραν του.”
Ε π ί θ ε σ ι ς κ α τ’ Α ρ α χ ώ β η ς
Την 6ην πρωϊνήν ώραν της 13 τρέχοντος µηνός εξεδηλώθη σφοδροτάτη επίθεσις υφ’ ολοκλήρου του συγκροτήµατος του Αρχηγείου ∆υτικής Στερεάς και του Τάγµατος Νικηφόρου.
Εγνωρίσαµεν τούτο αµέσως εις Τ.Σ. 86 Περιοχής και από 6.30 πρωϊνής εζητήσαµεν ενίσχυσιν Αεροπορίας. Τα εν Αραχώβη τµήµατά µας εµάχοντο καλώς µέχρι 15ης ώρας ότε πρώτον το φυλάκιον του υπενωµοτάρχου Λιάτσου εγκατέλειψε τον αγώνα, υπεχωρήσαν.
Το τοιούτον παρέλυσε την όλην διάταξιν. Ο υπενωµοτάρχης το ίδιο βράδυ έφθασεν εις Πλάτανον. Το φυλάκειον Σκρα εµάχετο µέχρι της 17.30 ώρας. Τούτο παρέσυρε τον υποµοίραρχον Μπαµπίλην να µας γνωρίση διά σήµατος, ότι τα φυλάκιά µας αµύνονται καλώς.
Η ρήψις της Αεροπορίας ήτο µαταία πλέον, τα πάντα περιήλθον εις χείρας του εχθρού. Τα τµήµατά µας επολέµησαν θαυµάσια. Έδωσαν ότι ήτο δυνατόν να δώσουν. Μαχόµενα επί 12ωρο σχεδόν, τελείως αποµονωµένα, χωρίς ελπίδα ενισχύσεως, της έδρας του τάγµατος µη διαθετούσης εφεδρικόν τµήµα (ο 1ος λόχος αφίχθη εις Πλάτανον µετά διήµερον πορείαν την 11/1/48. Το εσπέρας κατάκοπος λόγω της βροχής και δυσβάτων οδών, άνευ πυροµαχικών και µε 9-3 γεµιστήρα κατά οπλοπολυβόλον, χωρίς αντίσκηνα κ.λ.π.) εις κατάστασιν τοιαύτην µη επιτρέπουσαν την χρησιµοποίησιν. Λόγω όµως της εκτάκτου ανάγκης, διέταξα την ανάληψιν υπηρεσίας αµέσως, διά να απαλλάξω τον 4ον λόχον και χρησιµοποίησιν τούτου δι’ ενίσχυσιν, εξερευνήσεις, ενέδρας, συνοδείας υλικών κ.λ.π.
Η ∆ιοίκησις ίσως να συνεκινήθη µε τας εκκλήσεις µου, µε την παρουσίαν τόσων Συµµοριακών στγκροτηµάτων, πέριξ της εν είδη σφηνός διατάξεως του τάγµατος, εις βάθος, ως και πλάτος, εν τούτοις µέχρι της 14/1/48, ουδεµία ενίσχυσις µοι εδόθη. Τα
τµήµατα υπέκυψαν εις ένα τεράστιον και άνισον αγώνα, µαχόµενα, από οικίας εις οικίαν και πολλάκις σώµα προς σώµα, ως ήδη διεπιστώθη.
Οι Συµµορίται διέθετον βαρείς όλµους, µε άφθονα βλήµατα, 4 βαρέα πολυβόλα, πολλούς ατοµικούς όλµους, πάµπολλα αυτόµατα όπλα και ελάχιστα ατοµικά.
∆ιεπιστώθη ότι οι Συµµορίται οδηγήθησαν εις Αράχωβαν από κατοίκους της Κλοπάς και ηδυνήθησαν ευθύς αµέσως, άµα τη εκδηλώσει της επιθέσεως να εισέλθουν εις δυο οικίας, να οχυρωθούν και εκείθεν να κατευθύνουν τον αγώνα.
Επίσης η µεταστάθµευσις του 2ου λόχου εις Αράχωβαν εζηµίωσε την όλην άµυναν της Αραχώβης, διότι δεν εγένετο ασφαλώς καλή διάθεσις ανδρών και όπλων, τούτο δε οφείλεται κατά µέγα µέρος εις την άγνοιαν ∆ιοικητών λόχων και αξιωµατικών, όντες του Ιππικού, Πυρ/κού, Μηχανικού ανθλγοί και µη έχοντες συναίσθησιν της βαρύτητος, ως προς την εκτέλεσιν των διαταγών, διατάξεων, κινήσεων τµηµάτων κ.λ.π.
Εάν ο 2ος λόχος ήτο εις Αγ. ∆ηµήτριον ίσως η εξέλιξις να ήτο διαφορετική. Μία κίνησις τούτου, έστω και ανεπιτυχής θα έστρεφε την προσοχήν των Συµµοριτών προς αυτόν και ούτω θα εµειούτο η επιθετικότης κατά της Αραχώβης αν και διεπιστώθη, ότι οι Σ.είχον καταλάβει τα έναντι των γεφυρών υψώµατα ισχυρώς, ίνα εµποδίσουν τυχόν ενισχύσεις µας. Τούτο κατεφάνη και εκ του γεγονότος, ότι οι υποχωρήσαντες άνδρες εξ Αραχώβης προς τας γεφύρας, εβλήθησαν υπό ισχυρών πυρών, εκ των υψωµάτων και ηχµαλωτίσθησαν.
Επίσης ο φόνος από πρωΐα του ∆ιοικητού 3ου λόχου Υπιλάρχου Αντωνοπούλου, επέφερε ζηµίαν εις τον όλον αγώνα, διότι ο αντικαταστήσας τούτον Ανθλγός Πυροβολικού Κωστόπουλος, δεν ηδυνήθη να επαρκέση µη γνωρίζων ουδέ τας θέσεις των φυλακίων.
Η µετά χωρ/κής κοινή άµυνα και επίθεσις δεν ενδείκνυται κατά την γνώµην µου διότι και σύγχισιν επιφέρει και επικίνδυνος κρίνεται.Άλλη νοοτροπία της Χωρ/κής και άλλη η του Στρατού. Εκ του αποσπάσµατος Αραχώβης περισσότεροι των 20 εκ των 29 ανδρών, αφίχθησαν αµέσως εις Πλάτανον, ενώ άπαντες οι αξιωµατικοί, πλην ενός διασωθέντος, ή έπεσαν επί του πεδίου της µάχης, ή ετραυµατίσθησαν, πολεµώντες, ουδείς δε εγκατέλειψεν τον αγώνα, πλην ίσως ελαχίστων εξαιρέσεων.
Τελευτών κρίνω το εαυτόν µου ευτυχή διότι ηγήθην τοιούτων τµηµάτων µέχρι της 17/1/48, οπότε η περιοχή διά του υπ’ αριθ. 17/17-1-48 σήµατός της, µοι αφήρεσε την ∆ιοίκησιν του τακτικού µέρους του Τάγµατος, αναθέσασα τούτο εις Ταγµατάρχην Χρηστιάν.
Ο 1ος Λόχος έδωκε περίλαµπρον µάχην εις Παλαιοξάριον, υπό τας ∆ιαταγάς του
∆ιοικητού του Λόχου Ανθλγού Σταµατίνη και ουχί Ταγµατάρχου Χρηστιά και Ιατρού Μητσοπούλου, ως ανεγράφη εις τας εφηµερίδας, ο 2ος λόχος εις Αγ.∆ηµήτριον, ουχί υπό τας διαταγάς Ταγµατάρχου Φατούρου, ως ανεγράφη οµοίως και ο 2ος και 3ος εις Αράχωβαν.
Σήµερον καταφαίνεται πλήρως ο αγών Αραχώβης, όταν αναλογισθή τις την µάχην του Πλατάνου, ένθα επίλεκτα τµήµατα του Στρατού δυνάµεως Τάγµατος, µε άριστον οπλισµόν, µετά δυσκολίας και µε πολλούς νεκρούς και τραυµατίας και µε την άφιξιν του 630 Τάγµατος και Τάγµατος Χωρ/κής εις ενίσχυσιν, κατόρθωσαν να επιβληθούν την τελευταίαν στιγµήν.
Έχω την γνώµην ότι πρέπει να αποδοθή το δίκαιον εις τους αγωνιστάς του Τάγµατος, οίτινες επολέµησαν µε τόσην αυταπάρνησιν και έχυσαν το αίµα των υπέρ της Πατρίδος.
Συνηµµένως υποβάλω καταστάσεις απωλειών εις άνδρας.
Καταστάσεις υλικού υποβληθείσονται µεταγενεστέρως.

 ΜΑΡΓΑΡΙΤΗΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
ΑΝΧΗΣ ΠΕΖΙΚΟΥ
Τ.Σ.Υ.
----------------------------------------
6ον Τάγµα Εθνοφρουράς
Κατάστασις
Τραυµατιών µαχών Παλαιοξαρίου, Αγίου ∆ηµητρίου και Αραχώβης.
Α΄ Μάχης Παλαιοξαρίου: Μαυρέλης Αντώνιος, Κόκκαλης Ευθύµιος, Στεφανής Ιωάννης, Παπαγιάννης Κων/νος, Βλαχογιάννης Θεόδωρος, Βλάχος Βασίλειος, Ελενόπουλος Νικόλαος,
Β΄Μάχης Αγίου ∆ηµητρίου: Κατσούλης Πολύκαρπος
Γ΄Μάχης Αραχώβης: Ντουρακόπουλος Ιωάννης, ∆ούλος Λάµπρος, Παπαγιαννίδης
Κων/νος, Σακαρέλος Θωµάς, Βασιλόπουλος Σωτήριος, Παπακωνσταντίνου Αποστ.,
Ραµπαούνης Νικόλαος, Βασιλόπουλος ∆ηµήτριος, Τσιµπάκης Αθανάσιος, Φλωρόπουλος
Γεώργιος, Αµωρανίτης Κων/νος, Νικολάου Αθανάσιος, Κουτροπάνος ∆ηµήτριος, Παπαναστασόπουλος Γεώργιος, Σωτηρόπουλος Σταύρος, Τερνιώτης Θεόδωρος, Σαλούρος Ιωάννης,
Παρατηρήσεις: Εκτός των ανωτέρω 5-6 τραυµατίαι µάχης Αραχώβης εισήλθον εις νοσοκοµείον εκ Ναυπάκτου.
Κατά πληροφορίας έτεροι 6-8 τραυµατίαι ευρίσκονται εις διάφορα χωρία µη δυνάµενοι να παρουσιασθούν εισέτι εις την Μονάδα των.
Σ.Τ.Γ.909 Α τη 27/1/48
Ο
∆κτής του Τάγµατος
Μαργαρίτης
Ανχης Τ.Σ.Υ.
----------------------------------------