Ο Πελοπίδας (410 π.Χ. – 364 π.Χ) ήταν αρχαίος Θηβαίος στρατηγός, πολιτικός και διοικητής του Ιερού Λόχου.

Ήταν ένας από τους δημιουργούς της Θηβαϊκής ηγεμονίας στον ελλαδικό χώρο.

Η άνοδος του Πελοπίδα

Πατέρας του ήταν ο Ιπποκλής, ένας πλούσιος Θηβαίος. Το 382 π.Χ. τρεις Θηβαίοι ολιγαρχικοί, ο Αρχίας ο Θηβαίος, ο Λεοντίδας και ο Φίλιππος ζήτησαν την βοήθεια της Σπάρτης για να καταλάβουν την εξουσία. Με επέμβαση του Σπαρτιάτη στρατηγού Φοιβίδα, ο οποίος κατέλαβε την Καδμεία, επιβλήθηκε στην Θήβα φιλολακωνικό ολιγαρχικό πολίτευμα. Τότε ο Πελοπίδας έφυγε για την Αθήνα για να επιστρέψει το 379 π.Χ. Η συνωμοσία που οργάνωσε οδήγησε στην δολοφονία των τριών ολιγαρχικών και στην αποκατάσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος. Το 378 π.Χ. ανέλαβε το αξίωμα του Βοιωτάρχη ενώ του ανατέθηκε και η διοίκηση του Ιερού Λόχου. Συμμετείχε στη νικηφόρα μάχη της Τεγύρας το 375 π.Χ. και στην μάχη των Λεύκτρων το 371 π.Χ όπου οι Θηβαίοι επικράτησαν. Μετά την νίκη των Θηβαίων στα Λεύκτρα ξεκίνησε η περίοδος της Θηβαϊκής ηγεμονίας στον Ελλαδικό χώρο

Η δράση του κατά την περίοδο της Θηβαϊκής ηγεμονίας

Το 369 π.Χ. εκστράτευσε μαζί με τον Επαμεινώνδα, στην Πελοπόννησο για να ενισχύσουν το Αρκαδικό κοινό. Με την εκστρατεία αυτή απέσπασαν την Μεσσηνία από την Σπάρτη και επαναδημιουργήθηκε το κράτος των Μεσσήνιων μετά από τέσσερις αιώνες. Την επόμενη χρονιά ο Πελοπίδας εκστράτευσε εναντίον του τυράννου των Φερών Αλέξανδρου. Στην εκστρατεία αυτή αιχμαλωτίστηκε ο μελλοντικός Μακεδόνας βασιλιάς Φίλιππος ο οποίος μεταφέρθηκε στην Θήβα. Σε επόμενη εκστρατεία του στην Θεσσαλία αιχμαλωτίστηκε αλλά απελευθερώθηκε μετά από εκστρατεία στην περιοχή του Επαμεινώνδα. Το 365 π.Χ. πήγε ως αντιπρόσωπος της Θήβας στον Πέρση βασιλιά όπου εξασφάλισε χρηματοδότηση της πόλης του από τους Πέρσες. Με τα χρήματα των Περσών οι Θηβαίοι δημιούργησαν αξιόλογο στόλο με τον οποίο άρχισαν να αποσπούν περιοχές που άνηκαν στην δεύτερη Αθηναϊκή συμμαχία. Το 364 π.Χ. εκστράτευσε για δεύτερη φορά κατά του τυράννου των Φερών Αλέξανδρου. Οι Θηβαίοι συγκρούστηκαν με τον στρατό του Αλέξανδρου στην περιοχή Κυνός Κεφαλές όπου ο Πελοπίδας σκοτώθηκε. Στην μάχη στις Κυνός Κεφαλές οι Θηβαίοι τελικά επικράτησαν και έθαψαν με μεγάλες τιμές τον Πελοπίδα και στους Δελφούς έστησαν μεγάλο αδριάντα προς τιμήν του.