O ναζιστικός διωγμός των ομοφυλόφιλων & τα στρατόπεδα συγκέντρωσης (μέρος Β΄)

^{--Αναμνηστική πλάκα στο Βερολίνο με το ροζ τρίγωνο στην κορυφή, εις μνήμην των ομοφυλόφιλων που βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν στα Ναζιστικά στρατόπεδα εξόντωσης. 1989--}

Εκτιμάται ότι 5.000 ως 15.000 ομοφυλόφιλοι άνδρες φυλακίστηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης κατά τη διάρκεια του ναζιστικού καθεστώτος. Υπό την πρακτική της «προστατευτικής κράτησης» (Schutzhaft), που ήταν φαινομενικά σχεδιασμένη για να προστατεύει άτομα από την «αγανάκτηση της κοινωνίας», η Γκεστάπο συνέλαβε ύποπτους για ομοφυλοφιλία, χωρίς εντάλματα και τους έκλεισε σε στρατόπεδα μαζί με πολιτικούς αντιπάλους του ναζισμού και άλλους «ανεπιθύμητους» -κυρίως Εβραίους μετά το 1938 (μετά το 1942 στρατόπεδα εξόντωσης) - οι οποίοι «προσέβαλαν» τον λαό. Συνέχεια από το πρώτο μέρος.

Από τη στιγμή του εγκλεισμού τους, βάσει των αποσπασματικών καταγραφών, οι ομοφυλόφιλοι άνδρες είχαν πολύ χαμηλό προσδόκιμο ζωής. Τα υψηλά ποσοστά θανάτου οφείλονταν στην υπερκόπωση, τη σωματική κακοποίηση, την πείνα και βεβαίως τη δολοφονία.

^{--Αναγνωριστικές φωτογραφίες κρατουμένου που κατηγορήθηκε για ομοφυλοφιλία. Έφτασε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς στις 6 Δεκεμβρίου του 1941. Πέθανε εκεί τρεις μήνες αργότερα--}

Τα πρώτα αυτοσχέδια στρατόπεδα συγκέντρωσης ήταν τοπικές φυλακές, στρατώνες, ακόμη και εγκαταλελειμμένα εργοστάσια. Ξεκινώντας το 1934, ο αρχηγός των SS Χάινριχ Χίμλερ, επέβλεπε τη συστηματοποίηση των στρατοπέδων συγκέντρωσης υπό τον έλεγχο των SS. Tα κύρια στρατόπεδα συγκέντρωσης -το Ζάξενχαουζεν για τον βορρά, το Μπούχενβαλντ για το κέντρο και το Νταχάου για τον νότο- είχαν δήθεν ως στόχο να «ανα-μορφώσουν» τους κρατουμένους μέσω της πειθαρχίας και της σκληρής δουλειάς.

Εύκολα αναγνωρίσιμοι από τα ροζ τριγωνα που αναγκάζονταν να φορούν, ως αναγνωριστικά σήματα, οι ομοφυλόφιλοι κρατούμενοι υπόκειντο σε σωματική και σεξουαλική κακοποίηση από τους φρουρούς των SS στα στρατόπεδα συγκέντρωσης. Φοβούμενοι ότι θα θεωρηθούν και οι ίδιοι ομοφυλόφιλοι, οι περισσότεροι συγκρατούμενοί τους, τους απέφευγαν, αφήνοντάς τους απομονωμένους και εντελώς αδύναμους στην εσωτερική ιεραρχία των κρατουμένων.

^{--Το ροζ τρίγωνο (δεύτερη στήλη από τα δεξιά) ήταν το αναγνωριστικό σήμα για τους ομοφυλόφιλους άνδρες στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπως φαίνεται σε αυτό το αχρονολόγητο διάγραμμα με τίτλο «Διακριτικά Σήματα για τους Κρατούμενους Προστατευτικής Κράτησης». Εκτός από το βασικό σήμα (στην κορυφή), διαφοροποιήσεις του σημείωναν τους κατ' επανάληψη "παραβάτες", τους φυλακισμένους σε τάγματα τιμωρίας και τους ομοφυλόφιλους Εβραίους. Τα άλλα χρώματα ήταν τα χαρακτηριστικά πολιτικών κρατουμένων, ήδη καταδικασμένων εγκληματιών, μεταναστών, μαρτύρων του Ιεχωβά και των λεγόμενων «ακοινώνητων»--}

Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος: Από τον στρατό στο στρατόπεδο συγκέντρωσης και αντίστροφα

Ο στόχος του Χίτλερ να αποκτήσει «ζωτικό χώρο» σε γειτονικές χώρες της Γερμανίας έθεσε τη χώρα σε τροχιά πολέμου. Πριν τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, που ξεκίνησε με την εισβολή στην Πολωνία την 1^η Σεπτεμβρίου του 1939, περισσότεροι από 2.000.000 άνδρες -συμπεριλαμβανομένων χιλιάδων ομοφυλόφιλων- επιστρατεύθηκαν. Κατά τη διάρκεια του πολέμου περίπου 20.000 πολίτες καταδικάστηκαν με το άρθρο 175 (βλ. μέρος πρώτο). Επίσης, πάνω από 7.000 στρατιώτες καταδικάστηκαν σε φυλάκιση και στη συνέχεια αναγκάστηκαν να επιστρέψουν στο μέτωπο.

Με την επαναφορά το 1935 της υποχρεωτικής στράτευσης για όλους τους άνδρες ηλικίας 18 ως 45 ετών, οι ομοφυλόφιλοι άνδρες στη Γερμανία μπορούσαν να ενταχθούν στις ένοπλες δυνάμεις, στη Βέρμαχτ. Ο γερμανικός στρατιωτικός κώδικας δεν εμπόδιζε τους ομοφυλόφιλους, ακόμη και όσους είχαν καταδικαστεί, να υπηρετήσουν στις ένοπλες δυνάμεις. Ως αποτέλεσμα, χιλιάδες ομοφυλόφιλοι άνδρες αναγκάστηκαν να συνταχθούν με ένα καθεστώς από το οποίο διώκονταν ως πολίτες.

Η ομοφυλοφιλική δραστηριότητα, πάντως, στο στρατό «ρυθμιζόταν» από τα άρθρα (ή παραγράφους) §175 και §175a. Καθώς τεράστιος αριθμός ανδρών καλούνταν να υπηρετήσουν, οι καταδίκες αυξήθηκαν. Η θεωρία των ναζί ότι η ομοφυλοφιλία θα εξαπλωνόταν σαν «επιδημία», μέσα στο στρατιωτικό περιβάλλον όπου πολλοί άντρες βρίσκονταν μαζί και ήταν απομονωμένοι, αποδείχθηκε αβάσιμη.

Ωστόσο, οι στρατιώτες που συνελήφθησαν ήρθαν αντιμέτωποι με σκληρότατες τιμωρίες. Όσοι καταδικάστηκαν ως «αδιόρθωτα ομοφυλόφιλοι» ή για κατάχρηση εξουσίας σύμφωνα με την §175a, διώχτηκαν από τον στρατό, φυλακίστηκαν και στη συνέχεια στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Όσοι καταδικάστηκαν με την κατηγορία ότι «υπέπεσαν σε αποπλάνηση» εξέτισαν ποινές φυλάκισης και μετά επέστρεψαν στον στρατό.

Μάλιστα, σε όσους είχαν καταδικαστεί υπό το άρθρο 175 για οποιοδήποτε «έγκλημα» εκτός των χειρότερων, δινόταν η «εναλλακτική επιλογή» να «ξεφύγουν» από τις άθλιες συνθήκες των φυλακών, αιτούμενοι να ενταχθούν σε τάγματα αυτοκτονίας. Οι στρατηγοί χρησιμοποιούσαν δίχως κανένα έλεος τέτοια τάγματα σε μάχες στέλνοντάς τα σε αποστολές αυτοκτονίας.

^{--1938-1941. Φυλακισμένοι σε αναφορά στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπούχενβαλντ. Οι στολές τους φέρουν τα αναγνωριστικά τριγωνικά σήματα και αριθμούς αναγνώρισης--}

Ο πόλεμος βοήθησε να συγκαλυφθούν οι ακραίες διώξεις και τιμωρίες των ναζί στη Γερμανία. Η εξάλειψη των «ανεπιθύμητων» ξεκίνησε με την επιλεκτική δολοφονία των ατόμων με αναπηρίες, μεταξύ των οποίων ήταν και ομοφυλόφιλα άτομα που είχαν κλειστεί σε ψυχιατρικές κλινικές. Το καλοκαίρι του 1940, ο αρχηγός των SS Χάινριχ Χίμλερ διέταξε να σταλούν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης μετά το πέρας της ποινής φυλάκισής τους όσοι ομοφυλόφιλοι άνδρες «είχαν αποπλανήσει πάνω από έναν ερωτικό σύντροφο». Η «προστατευτική κράτηση» εκεί, θα μπορούσε να μειωθεί εάν υποβάλλονταν με τη θέλησή τους σε ευνουχισμό ή, μετά το 1942 έπειτα από διαταγή (να ευνουχιστούν) του διοικητή του εκάστοτε στρατοπέδου συγκέντρωσης.

_{--Η αίθουσα του χειρουργείου στο κτίριο του θεραπευτηρίου στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Ζάξενχαουζεν. Ένα μυστικό διάταγμα της SS τον Νοέμβριο του 1942 έδινε στους διοικητές των στρατοπέδων συγκέντρωσης το δικαίωμα να διατάξουν τους ευνουχισμούς κρατουμένων για απροσδιόριστες «ειδικές περιπτώσεις», επιτρέποντας δηλαδή τον υποχρεωτικό ευνουχισμό ομοφυλοφίλων κρατουμένων--}

Τον Σεπτέμβριου του 1942, μία συμφωνία μεταξύ του Χίμλερ και γερμανού υπουργού δικαιοσύνης οδήγησε στη μεταφορά «συνήθων εγκληματιών», και όσων είχαν καταπατήσει κατ’ επανάληψη το περιβόητο άρθρο 175, από φυλακές και σωφρονιστικά ιδρύματα του υπουργείου δικαιοσύνης στα στρατόπεδα των SS στο πλαίσιο του προγράμματος «εξόντωσης μέσω εργασίας» για να αφανίσει τους φυλακισμένους «συνήθεις εγκληματίες» της Γερμανίας. Περίπου 15.000 κρατούμενοι, ανάμεσά τους και ομοφυλόφιλοι, στάλθηκαν από τις φυλακές στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου σχεδόν όλοι χάθηκαν μέσα σε λίγους μήνες, καθώς ήταν αναγκασμένοι να δουλεύουν με εξαντλητικούς ρυθμούς, ασταμάτητα και κάτω από εξαιρετικά επικίνδυνες συνθήκες.

^{--Αναγνωριστικές φωτογραφίες κρατουμένου που κατηγορήθηκε για ομοφυλοφιλία. Έφτασε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης του Άουσβιτς στις 6 Ιουνίου 1941. Πέθανε εκεί έναν χρόνο αργότερα--}

Τα στρατόπεδα συγκέντρωσης ως βιομηχανίες

Τα μεγάλα στρατόπεδα συγκέντρωσης στο γερμανικό Ράιχ έγιναν επίσης μεγάλες βιομηχανικές επιχειρήσεις στη διάρκεια του πολέμου. Μετά το 1938, η SS ανέγειρε αρκετά νέα στρατόπεδα συγκέντρωσης κοντά σε λατομεία ενώ άλλα εργοστάσια συνδέθηκαν με ήδη υπάρχοντα στρατόπεδα στη Γερμανία.

Τεχνολογικά πρωτόγονη, η παραγωγή αυτή στηρίχθηκε σχεδόν εξ’ ολοκλήρου στη χειρωνακτική εργασία των υπεράριθμων κρατουμένων στα στρατόπεδα συγκέντρωσης που δούλευαν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες.

_{--Τα πλινθοποιεία κοντά στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Ζάξενχαουζεν έξω από το Βερολίνο. Τουλάχιστον 1.000 ομοφυλόφιλοι άνδρες κρατήθηκαν στο Ζάξενχαουζεν από το άνοιγμά του το 1936 ως το τέλος του πολέμου. Πολλοί πέθαναν από την εξαντλητική εργασία στο εργοστάσιο--}
 
Στους ομοφυλόφιλους των στρατοπέδων αυτών ανατίθεντο οι χειρότερες και πιο επικίνδυνες εργασίες. Εργάζονταν συνήθως περισσότερες ώρες, με μικρότερα διαλείμματα και συχνά έτρωγαν μειωμένες μερίδες φαγητού. Εξάλλου, τα λατομεία και πλινθοποιεία πήραν τις ζωές πολλών και στη διάρκεια της εργασίας αλλά και από τα χέρια των φρουρών των SS που προκαλούσαν σκόπιμα «ατυχήματα».

Ναζιστικές διώξεις στις υπό κατοχή χώρες

Ενώ οι γερμανικές δυνάμεις κινούνταν προς όλη την Ευρώπη, το άρθρο 175 και παρόμοιοι νόμοι εφαρμόζονταν επιλεκτικά σε πολιτικούς στόχους των ναζί. Σε περιοχές που προσαρτήθηκαν στο Ράιχ -κυρίως στην Αυστρία, τη δυτική Τσεχοσλοβακία, τη δυτική Πολωνία, την Αλσατία-Λωρραίνη και το Λουξεμβούργο- ο γερμανικός νόμος επιβλήθηκε, επεκτείνοντας την ποινικοποίηση της ομοφυλοφιλίας στην επικράτεια του Μείζονος Γερμανικού Ράιχ (Großgermanisches Reich).

^{--Οι ευρωπαϊκές χώρες υπό γερμανική κατοχή. 1939-1942--}

Σε χώρες υπό ναζιστική κατοχή, η κατάσταση ποικίλε. Σε γενικές γραμμές, το ναζιστικό καθεστώς ήταν κυρίως επικεντρωμένο στην ομοφυλοφιλία μεταξύ γερμανών ανδρών. Δεν είχε μεγάλη σημασία για τους ναζί εάν ο γηγενής πληθυσμός κουβαλούσε τον «ομοφυλοφιλικό εκφυλισμό», εκτός εάν διέφθειρε τα γερμανικά στρατεύματα κατοχής και τους αξιωματούχους τους στα ξένα εδάφη.

Στην Αυστρία διώκονταν οι σεξουαλικές σχέσεις «μεταξύ ατόμων του ιδίου φύλου», συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, στο πλαίσιο άρθρου 129lb του ποινικού της κώδικα, από το 1852. Μετά την προσάρτηση της Αυστρίας από τους ναζί, οι καταδίκες για ομοφυλοφιλία αυξήθηκαν κατά 50%.

Το Vichy στη Γαλλίας δεν είχε καταληφθεί αλλά η φιλογερμανική κυβέρνηση υπό τον Φιλίπ Πεταίν, που συνθηκολόγησε με τη ναζιστική Γερμανία εισήγαγε το 1942 τον πρώτο γαλλικό νόμο μετά από περίπου 150 χρόνια που καθιστούσε παράνομη την ομοφυλοφιλία. Το νέο άρθρο 334 του Ποινικού Κώδικα επέβαλλε ποινές φυλάκισης από έξι μήνες έως τρία χρόνια.

Ο μοναδικός νόμος στην Ολλανδία περί ομοφυλοφιλίας έθετε εκτός νόμου τις σχέσεις ενήλικου με ανήλικο (κάτω των 21 ετών). Μετά την κατάληψη της χώρας την άνοιξη του 1940, οι ναζιστικές αρχές θεσμοθέτησαν τους όρους του άρθρου 175 αλλά άφησαν την εκτέλεσή του στην ολλανδική αστυνομία. Η αστυνομία, που οι ναζί κατηγορούσαν για έλλειψη «επαγγελματικού ζήλου» για αυτού του είδους τις περιπτώσεις, έστειλε σε δίκη 132 ομοφυλόφιλους άνδρες από το 1940 ως το 1943, εκ των οποίων οι 90 οδήγησαν σε καταδίκες.

Το γερμανικό υπουργείο δικαιοσύνης έδωσε εντολή τον Σεπτέμβριο του 1942 στην Γενική Κυβέρνηση της υπό κατοχή Πολωνίας: «Όσοι έχουν προβεί σε σεξουαλικά αδικήματα μεταξύ ανδρών... να μην διώκονται όταν οι παραβάτες και αυτοί που αποπλανήθηκαν είναι όλοι Πολωνοί. (Οι παραβάτες θα πρέπει, ωστόσο, να απελαθούν και να σταλούν σε περιοχές έξω από το Ράιχ, όπου δεν θα αποτελούν κίνδυνο για τη γερμανική φυλετική κοινότητα)».

Μετά τον πόλεμο

Οι Σύμμαχοι προχωρούσαν στην αντεπίθεση και την απόβαση στην κατεχόμενη Ευρώπη από τον Ιούλιο του 1943. Έχοντας φτάσει κοντά στη νίκη  επί του ναζιστικού καθεστώτος στις αρχές του 1945, εκατοντάδες χιλιάδες κρατούμενοι των στρατοπέδων συγκέντρωσης απελευθερώθηκαν. Τα στρατόπεδα απελευθερώθηκαν από τις Συμμαχικές δυνάμεις κατά τα έτη 1943-1945, συνήθως όμως ήταν πολύ αργά για να σωθούν οι εναπομείναντες κρατούμενοι.

Μετά τη νίκη των Συμμάχων, η Συμμαχική Στρατιωτική Κυβέρνηση της Γερμανίας κατάργησε αμέτρητους νόμους και διατάγματα. Ωστόσο, το αναθεωρημένο από τους ναζί, το 1935, άρθρο 175 παρέμεινε αμετάβλητο. Μάλιστα, ορισμένοι ομοφυλόφιλοι αναγκάστηκαν να εκτίσουν τις ποινές φυλάκισής τους, χωρίς να λαμβάνεται καν υπόψη το χρονικό διάστημα (και οι κακοποιήσεις) που είχαν περάσει όντας έγκλειστοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης.

Το ναζιστικό άρθρο 175 παρέμεινα στα βιβλία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας (Δυτική Γερμανία) μέχρι την αναθεώρηση του νόμου το 1969, όταν πλέον αποποινικοποιήθηκαν οι ομοφυλοφιλικές σχέσεις μεταξύ ανδρών ηλικίας 21 ετών και άνω.

^{--Αφίσα σχετική με σειρά από δίκες που έλαβαν χώρα βάσει του άρθρου 175 στη Φρανκφούρτη το 1950 και 1951. Ο δικαστής, πρώην εισαγγελέας του ναζιστικού καθεστώτος, που συμμετείχε στη σύλληψη άνω των 400 ομοφυλόφιλων ανδρών το 1938 και το 1939, καταδίκασε τους πρώτους 100 κατηγορούμενους ως ενόχους για "εκφυλισμό" ικανού «να καταστρέψει τα θεμέλια του κράτους».} Τουλάχιστον πέντε κατηγορούμενοι αυτοκτόνησαν πριν πάνε στη δίκη. Τα περιστατικά έγιναν γνωστά από τον Τύπο και ο δικαστής απομακρύνθηκε από τη θέση του--

Οι συνεχείς νομικές και κοινωνικές απαγορεύσεις κατά της ομοφυλοφιλίας στη Γερμανία παρεμπόδισαν την αναγνώριση του γεγονότος ότι οι ομοφυλόφιλοι υπήρξαν θύματα των ναζί. Τον Ιούνιο του 1956, ο Ομοσπονδιακός Νόμος Αποκατάστασης των Θυμάτων του Εθνικοσοσιαλισμού, της Δυτικής Γερμανίας, διακήρυσσε ότι ο εγκλεισμός σε στρατόπεδο συγκέντρωσης εξαιτίας ομοφυλοφιλίας δεν καθιστούσε ένα άτομο ικανό να λάβει αποζημίωση.

Τελικά, μόλις στις 8 Μάιου του 1985, οι ομοφυλόφιλοι που δολοφονήθηκαν από τους ναζί έλαβαν την πρώτη τους δημόσια μνημόνευση, κατά την ομιλία του Προέδρου της Δυτικής Γερμανίας, Richard von Weizsδcker, στην 40^η επέτειο λήξης του πολέμου. Τέσσερα χρόνια μετά την επανένωση το 1990, η Γερμανία κατήργησε το άρθρο 175.

Τον Μάιο του 2002, το γερμανικό Κοινοβούλιο αναγνώρισε τους ομοφυλόφιλους ως θύματα της ναζιστικής θηριωδίας καθώς και δικαιούχους αποζημιώσεων για όσους ζούσαν ακόμα, ενώ στις 27 Ιανουαρίου του 2005, στην επέτειο των 60 χρόνων από την απελευθέρωση του Άουσβιτς, ήρθε και η επίσημη αναγνώριση από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Πηγή: Μουσείο Μνήμης του Ολοκαυτώματος των ΗΠΑ