Γιατί λένε τους Βολιώτες Αυστριακούς

 

Κάθε πόλη και οι κάτοικοί της έχουν κάποιο παρατσούκλι. Έτσι και οι Βολιώτες είναι οι «Αυστριακοί».

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στο Βόλο. Το παρατσούκλι αυτό το άκουγα από μικρός και μου το λένε ακόμα όταν τους λέω ότι η ομάδα που υποστηρίζω είναι ο Ολυμπιακός Βόλου. Η αλήθεια είναι ότι το «Αυστριακός» είναι ένα παρατσούκλι που δεν πειράζει τους Βολιώτες. Πάντα όμως ήθελα να μάθω από πού προέρχεται. Άκουγα πολλά ως ότου αποφάσισα να το ψάξω μόνος μου. Έψαξα, διάβασα και σας παραθέτω όσα έμαθα.

Οι δεσμοί του Βόλου με την Αυστρία χάνονται μέσα στους αιώνες. Ο Βόλος ήταν από τα πιο εμπορικά λιμάνια της Ελλάδος. Επί Τουρκοκρατίας, ο Βόλος είχε Αυστριακό προξενείο το οποίο και χρησιμοποιούσαν οι Βολιώτες για να έχουν διάφορα εμπορικά προνόμια, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να εμπορεύονται υπό Αυστριακή προστασία. Έτσι οι Βολιώτες συμπαθούσαν τους Αυστριακούς αφού αυτό το καθεστώς τους έδινε ελευθερία. Ακόμα και μετά την απελευθέρωση του Βόλου (Ιούνιος 1878) που η πόλη ενσωματώθηκε στο ελληνικό κράτος, η νέα διοίκηση φορολόγησε βαριά την Θεσσαλία. Μπήκε ένας ιδιότυπος νέος κεφαλικός φόρος σε όλους τους Έλληνες (κατά κύριο λόγο εμπόρους), κάτι το οποίο και οδήγησε τους Βολιώτες μαγαζάτορες να βάλουν ξένες Αυστριακές σημαίες στα μαγαζιά τους για να αποφύγουν να φορολογηθούν.

Ο Βόλος γίνεται το βορειότερο λιμάνι της Ελλάδας και γνωρίζει απότομη και πρωτοφανή άνθηση. Στη πόλη ανοίγουν προξενεία όλες οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες και δραστηριοποιούνται μεγάλες ξένες οικονομικές επιχειρήσεις. Η γνωστή τότε αυστριακή Loyd διαλέγει το Βόλο ως κέντρο διαμετακομισμού και μόνο αυτή φέρνει γύρω στους 200 αυστριακούς εργαζομένους. Το 1897 ξεσπά νέος ελληνοτουρκικός πόλεμος και τα τουρκικά στρατεύματα φτάνουν απειλητικά έξω από το Βόλο θέλοντας να εκδικηθούν κατά κάποιο τρόπο τους "πρωτοεπαναστάτες " της θεσαλλομαγνησίας! Οι περισσότεροι Βολιώτες εγκαταλείπουν τη πόλη. Οι αλλοδαποί που κατοικούν στο Βόλο (ευρωπαίοι πρόξενοι, επιχειρηματίες, καθολικοί κτλ) υψώνουν στα μπαλκόνια τους τις σημαίες των χωρών τους για να μην τους λεηλατήσουν οι Τούρκοι. Το ίδιο κάνουν και αρκετοί εναπομείναντες Βολιώτες οι οποίοι υψώνουν στα σπίτια τους σημαίες ξένων χωρών, ιδίως της Αυστρίας για να αποφύγουν τους κινδύνους από το στρατό κατοχής. Έτσι μια ολόκληρη πόλη κατεστραμμένη από τους βομβαρδισμούς παρουσιάζει το παράξενο και αντιφατικό θέαμα να είναι γεμάτη από ερείπια και συγχρόνως από πολλές πολύχρωμες σημαίες. Η εικόνα αποτυπώνεται από τη διήγηση του πατέρα Ντε Κίρικο «..όλη η πολιτεία ήταν στολισμένη με σημαίες. Σημαίες κυμάτιζαν παντού, στο φάρο, στα κατάρτια των πλοίων στο λιμάνι, στις στέγες, στο μουσείο. Σαν μια θλιμμένη γιορτή!» Η μέρα αυτή έμεινε χαραγμένη και στο μυαλό του 10χρονου τότε Τζόρτζιο Ντε Κίρικο ο οποίος αργότερα σε πολλά του έργα ζωγραφίζει σημαίες. Η καταστροφή του Βόλου εκείνο το βράδυ ήταν άλλωστε και ο λόγος που η οικογένειά του μαζί με πολλές άλλες άφησαν για πάντα την γενέτειρα πόλη τους.

Οι σχέσεις Βολιωτών με την Αυστρία συνεχίστηκαν για πολλά χρόνια. Χαρακτηριστικές είναι φωτογραφίες και αναφορές ότι οι πρώτοι Έλληνες που κάνανε σκι στην Αυστρία ήταν Βολιώτες. Χαρακτηριστική δε φήμη που δεν μπόρεσα να διασταυρώσω ιστορικά, αλλά βρήκα σε πολλές αναφορές, είναι ότι στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν μπήκε στον Παγασητικό ένα Αυστριακό πολεμικό, αν και εχθρικό, οι Βολιώτες ύψωσαν αυστριακές σημαίες και οι Αυστριακοί δεν τους πείραξαν ποτέ.

Ε. Ζέρβας