Α΄ Μοίρα Καταδρομών στην Κύπρο : Πως νίκησε το 1974 στην Νεκρή Ζώνη

 

   

 

Προς επανέκδοση οδεύει το βιβλίο «ΝΙΚΗ» στη Νεκρή Ζώνη», των δημοσιογράφων  Γιάννη Φασουλά και Γιάννη Σκάλκου,(συνοδεύεται από το ντοκιμαντέρ «Ήρωες χωρίς παράσημα.») που αφορά στην δράση  - με σπάνιο υλικό-   της Α΄ Μοίρας Καταδρομών  στην Κύπρο το 1974.Κυκλοφόρησε πριν 3 χρόνια- σήμερα ίσως λίγα μόνο αντίτυπα  θα υπάρχουν ακόμα σε βιβλιοπωλεία και είναι τυχεροί όσοι το πήραν.

Εξετάζοντας τις ζώσες μαρτυρίες και το ιστορικό της αποστολής των «300» καταδρομέων της Α΄ Μοίρας Καταδρομών .από το Μάλεμε στη Λευκωσία, τον σκοτεινό Ιούλη του 1974, με μεταγωγικά αεροσκάφη  Noratlas,

το βιβλίο φέρνει  στο φως νέα σημαντικά ντοκουμέντα της κυπριακής τραγωδίας καθώς  επιχειρεί να ρίξει φως, σε άγνωστους δρόμους, διαδρόμους, παρασκήνια και στοιχεία της  παράτολμης αεροαποβατικής αποστολής με την κωδική ονομασία «ΝΙΚΗ». Αναδεικνύονται άγνωστες, πλευρές της επιχείρησης που πραγματοποιήθηκε με την γενναία προσφορά των Ελλήνων χειριστών της Πολεμικής Αεροπορίας, που πέταξαν από τη Σούδα, τη νύχτα της 21ης προς 22ας Ιουλίου του ΄74, προς τη Λευκωσία, ακολουθώντας τους δικούς τους εναέριους νόμους και κανόνες.

Η έρευνα απαντάει σε κρίσιμα ερωτήματα, όπως: Ποιες ήταν οι επιδιώξεις του ελληνικού Πενταγώνου εκείνα τα κρίσιμα 24ωρα; Γιατί τελικά επιλέχθηκε να πάει στην Κύπρο η Α΄ Μοίρα Καταδρομών και όχι η Β΄ΜΚ από τη Θεσσαλονίκη, όπως ήταν προγραμματισμένο;

Ποιοι και γιατί χτύπησαν τα ελληνικά αεροσκάφη με αποτέλεσμα να χάσουν τη ζωή τους 29 καταδρομείς και τέσσερις αεροπόροι; Τι αποκαλύπτουν για πρώτη φορά Κύπριοι χειριστές των αντιαεροπορικών; Είχε ή όχι ενημερωθεί η Λευκωσία; Ποιοι ευθύνονται για την κατάρριψη;

Τι αποκαλύπτουν οι καταθέσεις αξιωματικών που περιλαμβάνονται στον φάκελο της Κύπρου και βγαίνουν για πρώτη φορά στο φως της δημοσιότητας;  Ποιοι και γιατί διέταξαν Α΄ΜΚ να προστατεύσει την αμερικανική πρεσβεία στη Λευκωσία; Ποια σχέδια του «Αττίλα 2» ματαίωσε η μάχη στο ύψωμα Κολοκασίδη; Γιατί η Ελλάδα αναγνώρισε τους νεκρούς και τους τραυματίες στη μάχη της Κύπρου ως πολεμιστές του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου; Υπήρξε ή όχι προδοσία στην Κύπρο; Τι σενάρια παίχτηκαν στο νησί εκείνες τις κρίσιμες μέρες; 

Από τη παρουσίαση του βιβλίου εκείνη την ημέρα του Ιουλίου του 2011 παραθέτουμε σήμερα εδώ τις τοποθετήσεις δυο πολιτικών και αμυντικών συντακτών που ήταν στο πάνελ- του Λουκά Δημάκα - τότε στα ΝΕΑ και την ΕΡΤ - και του Μάκη Πολλάτου - του Πρώτου Θέματος :


Η παρέμβαση του δημοσιογράφου Λουκά Δημάκα:

«Κύριες και Κύριοι,
Αποδέχτηκα την τιμητική πρόσκληση να μιλήσω για το βιβλίο των αξιών συναδέλφων για δυο λογούς: Ο ένας είναι ότι παρόλο που είμαι σχεδόν 30 χρόνια πολιτικός και στρατιωτικός συντάκτης δεν είχε τύχει να μάθω – με λεπτομέρειες και από πρώτο χέρι – για το ”δεύτερο” μέρος της αποστολής ”ΝΙΚΗ” – ήξερα καλά μόνο την ”αεροπορική ” πτυχή της. Ο άλλος λόγος είναι ότι ως υποψήφιος διδάκτωρ σε θέματα γεωστρατηγικής, όταν διάβασα για την μάχη και συνολικά για την υπόθεση του αεροδρόμιου Λευκωσίας, ”είδα” τη μεγάλη σημασία της ακόμα και σήμερα με Όρους γεωστρατηγικούς και διπλωματικούς. Και εκεί θα σταθώ στην σύντομη παρέμβαση μου.
Κύριες και Κύριοι,
Η ελληνική στρατιωτική ιστορία είναι γεμάτη ηρωικές σελίδες. Μια ακόμη ηρωική σελίδα από μονή της θα μπορούσε να είναι και η δράση της Πρώτης Μοίρας Καταδρομών στην Κύπρο το 1974.

 Ηρωική πολεμική δράση μέσα σε αρνητικό πλαίσιο
Μια ακόμη ιστορία ηρωικής πολεμικής δράσης μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο που είχε πολλά αρνητικά: Τυχοδιωκτικές ενέργειες, χονδροειδή λάθη, τραγικές παραλείψεις, εγκληματικές αβλεψίες, προδοτική εθελοτυφλία, έλλειψη ηθικού σθένους και δείγματα προδοσίας από πλευράς κάποιων εκ των ηγετών της εποχής, που οδήγησαν στη μεγαλύτερη καταστροφή του σύγχρονου ελληνισμού.
Όμως, η τελευταία σελίδα της εποποιίας της Α’ Μοίρας Καταδρομών στη Μεγαλόνησο – που αποτυπώνεται στο βιβλίο των συναδέλφων Γιάννη Σκάλκου και Γιάννη Φασουλά, – έχει και κάποια άλλα στοιχεία τα οποία την τοποθετούν πέραν αυτού που αποκαλούμε ηρωική δράση.
Ναι, οι Έλληνες καταδρομείς στην Κύπρο πολέμησαν σκληρά και αποτελεσματικά. Όμως, δεν πολέμησαν απλώς ηρωικά. Έκαναν και κάτι περισσότερο.
Όταν είδαν ότι ανόητες διαταγές και προτροπές προερχόμενες από ανθρώπους που βρισκόντουσαν μακριά από τον χώρο των επιχειρήσεων, οδηγούσαν σε καταστρεπτικά αποτελέσματα, απλά τις αγνόησαν. Τις αγνόησαν και πήραν την κατάσταση στα χέρια τους προσφέροντας στην Κυπριακή Δημοκρατία μια τελευταία, πικρή, αλλά πολύτιμη διπλωματική νίκη με αντίκρισμα στο μέλλον και -τολμώ να πω – γεωστρατηγική αναφορά.
Μια νίκη οι συνέπειες της οποίας ακόμη δεν έχουν επαρκώς μετρηθεί.
Εάν δεν το έπρατταν, η διεθνής θέση της μεταπολεμικής Κυπριακής Δημοκρατίας θα ήταν πολύ πιο δύσκολη από ότι υπήρξε.
Και αναφέρομαι στη παράδοση του αεροδρομίου της Λευκωσίας όχι στους Τούρκους αλλά χάρις στην επίμονη των ανδρών της Μοίρας, στους ειρηνευτές του ΟΗΕ.

Απειλή για διεθνοπολιτικό υποβιβασμό
Σκεφτείτε πολύ απλά τη συμβολική σημασία που θα είχε για την τουρκική πλευρά η κατοχή του διεθνούς αεροδρομίου της πρωτεύουσας της Κύπρου.
- Η κατοχή του αεροδρομίου της Λευκωσίας από την τουρκική πλευρά, θα απειλούσε να μετατρέψει την κατεχόμενη Λευκωσία στο κυρίαρχο κομμάτι της κυπριακής πρωτεύουσας,- – και την ελεύθερη ελληνική πλευρά σε εξαρτώμενο κομμάτι της. Η «πραγματική» (εντός εισαγωγικών) Λευκωσία, όσον αφορά τον διεθνοπολιτικό της ρόλο, θα γινόταν ίσως η κατεχόμενη Λευκωσία. Και η πραγματική, χωρίς εισαγωγικά αυτήν τη φορά, Λευκωσία, η ελεύθερη Λευκωσία, θα απειλείτο με διεθνοπολιτικό υποβιβασμό.
-Και φυσικά, η αναβάθμιση της κατεχόμενης Λευκωσίας που θα προέκυπτε από την κατοχή του αεροδρομίου θα αντανακλώταν και στη γεωπολιτική υπόσταση του τουρκοκυπριακού ψευδοκράτους, το οποίο θα μπορούσε με ακόμη περισσότερο θράσος να διεκδικήσει την δήθεν νομιμότητά του.
- Θα δημιουργούνταν δηλαδή ένα φαινόμενο ντόμινο με απρόβλεπτες συνέπειες.

Η αποστολή με όρους γεωστρατηγικούς και διπλωματικούς.

Όμως, η Α’ Μοίρα Καταδρομών απέτρεψε παρόμοια εξέλιξη. Όπως ντοκουμενταρισμένα και με αυθεντικό λόγο αποκαλύπτει το βιβλίο:
Το αεροδρόμιο παραδόθηκε στον ΟΗΕ και παραμένει έκτοτε μια εικόνα που έχει παγώσει στον χρόνο.
Το αεροδρόμιο Λευκωσίας αποτελεί ένα γεωγραφικό σημείο μεγάλης γεωπολιτικής σημασίας ακόμη και σήμερα.
Αποτελεί μια διαρκή ανοιχτή πληγή που διατηρεί ζωντανό το μήνυμα ότι ο «αγώνας συνεχίζεται».
Τίποτε δεν έχει τελειώσει, όλα παραμένουν ρευστά, όλα τα ενδεχόμενα είναι ανοιχτά.
Η μετατροπή του αεροδρομίου της Λευκωσίας σε «νεκρή ζώνη» μετατρέπει την τουρκική εισβολή και τη δημιουργία του Ψευδοκράτους μια «προσωρινή κατάσταση», για γεωπολιτική ανωμαλία, η οποία κάποια στιγμή πρέπει να σταματήσει.
Αντιθέτως, αν είχε περάσει στα χέρια των Τούρκων, η παγιοποίηση της τουρκικής κατοχής θα ήταν πιο έντονη. Όμως, αυτό δεν συνέβη. Η ηγεσία και οι πολεμιστές της στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας αντιστάθηκαν στις πιέσεις και προτροπές εκ των άνω,. Αντιστάθηκαν και δεν δίστασαν να μείνουν μόνοι τους, αδιαφορώντας για τις συνέπειες, αρνούμενοι να κάνουν τη λάθος επιλογή.

«Δημιουργική απειθαρχία των καταδρομέων»
Ήταν άραγε απείθαρχοι; Ήταν κακοί στρατιώτες μήπως;
Όχι, ήταν απλά καλοί στρατιώτες. Στρατιώτες σαν αυτούς που τα πιο προηγμένα σημερινά στρατεύματα προσπαθούν να δημιουργήσουν. Στρατιώτες που δεν περιορίζονται στο πολεμάνε σκληρά αλλά που επιπροσθέτως έχουν μια ευρύτερη αντίληψη της τακτικής κατάστασης και των στρατηγικών της προεκτάσεων.
Στρατιώτες που προσαρμόζουν συνεχώς την πολεμική τους δράση και τους αντικειμενικούς τους σκοπούς στα ταχέως μεταλλασσόμενα δεδομένα του πεδίου της μάχης και στα ακόμη πιο ρευστά γεωπολιτικά δεδομένα της πολεμικής αντιπαράθεσης.
Και πάνω απ’ όλα, οι στρατιώτες  και τα στελέχη της Α’ Μοίρας Καταδρομών, με αυτήν τους τη «δημιουργική απειθαρχία», - αν μου επιτρέπεται αυτός ο όρος – έδειξαν ότι τιμούν αυτό ακριβώς που είναι: Καταδρομείς!
Καταδρομείς με Κάπα κεφαλαίο.
Και για την ακρίβεια: Έλληνες Καταδρομείς!. Και δύσκολα μπορώ να σκεφτώ πιο τιμητικό τίτλο.
Αυτούς τιμά το βιβλίο των συναδέλφων Γιάννη Σκάλκου και Γιάννη Φασουλά που συνδυάζει, τουλάχιστον στα κεφάλαια που διάβασα αναλυτικά, την ιστορική καταγραφή με την δημοσιογραφική αφηγηματικότητα και αμεσότητα».



Η παρέμβαση του δημοσιογράφου Μάκη Πολλάτου:

«Ακούγοντας τους προηγούμενους ομιλητές, βλέποντας τα λίγα λεπτά από το ντοκιμαντέρ, που παρακολουθήσαμε όλοι με τη φωνή του Αλέξανδρου Λαχανά, που είναι σε όλους μας γνωστός από τα πολύ ωραία βίντεο που βλέπουμε κάθε μέρα στη Νέα Ελληνική Τηλεόραση, ένιωσα λύπη.
Κι ένιωσα λύπη για το γεγονός, ότι άλλοι λαοί, όσο κι αν αυτό μπορεί να ακουστεί κοινότοπο, μια τέτοια επιχείρηση, μια τέτοια προσπάθεια των ανθρώπων που κάποιοι από αυτούς είναι εδώ σήμερα, είχαν την καλοσύνη να έρθουν, θα το είχαν αξιοποιήσει πλήρως, θα το είχαν διαφημίσει, θα το είχαν κάνει κινηματογραφική ταινία, με χίλιους δυο τρόπους θα είχε μπει στα σχολικά βιβλία και, δεν ξέρω ’γω με ποιον άλλον τρόπο, όλοι θα τους σέβονταν, θα τους αναγνώριζαν.
<< Έπαιξαν το ρόλο των διπλωματών>>
Εμείς, αν τους δούμε αύριο στο δρόμο, ενδεχομένως, δεν θα ξέρουμε ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι, δεν θα ξέρουμε καν τι έκαναν. Και δεν μιλάμε για ανθρώπους, που είναι απλώς κομάντος ή καταδρομείς. Μιλάμε για ανθρώπους, που όπως είπε και ο Λουκάς (Δημάκας), σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή διαπραγματεύτηκαν, έπαιξαν το ρόλο των διπλωματών. Βρέθηκαν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας, ο κ. Πρέσβης νομίζω, που έχει καλή γνώση από αυτά μπορεί να το βεβαιώσει, βρέθηκαν στο αεροδρόμιο της Λευκωσίας και έκαναν όλους εκείνους τους χειρισμούς, οι οποίοι απαιτούνται, για να μην πέσει το αεροδρόμιο στα χέρια των Τούρκων, χωρίς να έχουν καμία κάλυψη, χωρίς να έχουν εκπαιδευτεί καν γι’ αυτό, ενδεχομένως από την πατριωτική τους πίστη. Γι’ αυτό το βιβλίο νομίζω είναι συγκλονιστικό.
Νομίζω ότι δεν ενδιαφέρει κανέναν η έκπληξη που ένιωσα, όταν μου τηλεφώνησαν ο Γιάννης Σκάλκος με τον Γιάννη Φασουλά, και μου ζήτησαν να πω κι εγώ δυο λόγια για το βιβλίο. Με μεγάλη μου χαρά το διάβασα, το ρούφηξα, μπορώ να πω, από την  πρώτη μέχρι την τελευταία σελίδα, αν και ένιωσα μια κάποια έκπληξη, ιδίως διότι, δεδομένου ο Γιάννης Σκάλκος τώρα ασχολείται με το κοινοβουλευτικό ρεπορτάζ, ήξερα ότι έχει μια τρέλα με τα στρατιωτικά θέματα. Η μεγαλύτερη έκπληξη ήταν, Γιάννη, για τον συνάδελφό σου, για τον Γιάννη Φασουλά, που δεν ήξερα αυτή του την κλίση(...)

Από τα λίγα λεπτά είμαι σίγουρος, ότι το ντοκιμαντέρ θα είναι επάξιο αυτού του δείγματος, που είδαμε. Από αυτό που είδαμε, νομίζω ότι πρέπει να έχουν αφιερώσει πάρα πολλές ώρες, για να κάνουν αυτές τις προσωπικές συνεντεύξεις. Είναι μια δουλειά, που χρειάζεται μια ολόκληρη δημοσιογραφική ομάδα, για να την φέρει εις πέρας. Νομίζω ότι τους αξίζουν συγχαρητήρια για αυτήν την προσπάθεια.
Αξίζουν συγχαρητήρια σε όλους τους ανθρώπους, οι οποίοι διέθεσαν χρόνο, για να μεταφέρουν τα γεγονότα, όπως πραγματικά έγιναν, στον τηλεοπτικό φακό και στη γραφίδα των δύο συναδέλφων, που νομίζω ότι εμείς μπορούμε να τους αποκαλούμε σήμερα συγγραφείς, διότι πραγματικά το βιβλίο αυτό έχει ψήγματα ιστορίας, έχει πράγματα που νομίζω ότι θα αξιοποιηθούν στο μέλλον από τους ιστορικούς του μέλλοντος.
Και εδώ έχω αυτά τα χαρτιά μπροστά μου, διότι, μεταξύ άλλων, ασχολούμαι με το Πόρισμα για τον Φάκελο της Κύπρου, αυτόν που έπειτα από δώδεκα χρόνια μελετών κατόρθωσαν οι Κύπριοι βουλευτές να συντάξουν. Λοιπόν σας πληροφορώ ότι δεν υπάρχει καμία αναφορά στην επιχείρηση ΝΙΚΗ. Υπάρχει αναφορά στην αποτυχημένη προσπάθεια να μεταφερθούν άλλοι κομάντος της  B’ Μοίρας Καταδρομών.
Νομίζω ότι ο κυπριακός Ελληνισμός, περισσότερο από εμάς τους Ελλαδίτες, έχουν μια ευαισθησία στο θέμα αυτό, θα είχαν νομίζω την πρόθεση και θα είχαν την ευαισθησία, να εντάξουν κάποια από τα θέματα αυτά. Είμαι σίγουρος, ότι, τα μέλη της Κυπριακής Βουλής των Αντιπροσώπων, μόλις λάβουν γνώση για το βιβλίο, θα συμπεριλάβουν τα αποσπάσματα, που θεωρούν ότι είναι τα καλύτερα στο φάκελο της Κύπρου, ακριβώς διότι πρέπει να γνωρίζουν.
 Η καλύτερη απάντηση

Κι ακριβώς νομίζω ότι αυτό το βιβλίο είναι η καλύτερη απάντηση σε όσους από τους ανθρώπους, όλοι βλέπουμε στα ρεπορτάζ, όλοι συνομιλούμε, ο Λουκάς Δημάκας, ο Φάνης Παπαθανασίου, όλοι μας, όσοι κάνουμε τα ρεπορτάζ, όσοι προσπαθούμε να βρούμε την αλήθεια και να τη μεταφέρουμε στον κόσμο, από πολλούς, που ήταν μέρος των γεγονότων, πολλές φορές με λύπη μου, όταν ακούω κάτι ενδιαφέρον, και του λέω ότι αυτό πρέπει να γραφτεί ως απάντηση, λαμβάνω ότι, ποιος νοιάζεται, ποιος ενδιαφέρεται, γιατί να ασχοληθείς;
Λοιπόν, το γεγονός ότι αυτοί οι άνθρωποι, οι οποίοι συμμετείχαν έδωσαν την ψυχή τους, έδωσαν τη ζωή τους σε αυτήν την προσπάθεια ενδιαφέρονται, όλοι εμείς ενδιαφερόμαστε, νομίζω ότι σημαίνει, ότι καλό είναι να πείσουμε όσους περισσότερους μπορούν, εκτός από το να αγανακτούν, να ενδιαφέρονται κιόλας”.