Το Κονάκι Προδρόμου κ Ακρόπολη Κιερίου

Στο μέσο της δυτικής πεδιάδας της Θεσσαλίας, η οποία ταυτίζεται με την αρχαία «τετράδα Θεσσαλιώτιδα» εξέχει περίοπτος ασβεστολιθικός λόφος, στη κορυφή του οποίου υπάρχουν αρχαιολογικά λείψανα που ταυτίζονται με την Ακρόπολη του αρχαίου Κιερίου, τη σημαντικότερη πόλη της περιοχής στην αρχαιότητα. Στα προϊστορικά χρόνια -Μέση και Ύστερη Εποχή Χαλκού- τοποθετείται στο χώρο η Άρνη, πρωτεύουσα των Αιολέων. Ανασκαφικές έρευνες στο νότιο και δυτικό τμήμα του χωριού Πύργος Κιερίου, που βρίσκεται σε απόσταση 3 χλμ ΒΔ των Σοφάδων, 13 χλμ Α της Καρδίτσας και ορίζεται από τους ποταμούς Σοφαδίτικο στα Α και Οργόζινο στα Δ, έχουν αποδώσει ενδιαφέροντα στοιχεία για την ομηρική Άρνη και το ιστορικό Κιέριον. Το όνομα της πόλης των ιστορικών χρόνων έχει επιβεβαιωθεί από νομίσματα και επιγραφές. Στα ΠΕΠ Θεσσαλίας 1996-2000 και στο Έργο «Ανάδειξη – Συντήρηση – Αξιοποίηση Αρχαιολογικών Χώρων Ν. Καρδίτσας» η ΙΓ” ΕΠΚΑ ενέταξε το υποέργο της Ακρόπολης της αρχαίας πόλης Κιέριον. Στο πλαίσιο του έργου προβλέπονται ο καθαρισμός και μικρής έκτασης ανασκαφική έρευνα του τείχους της Ακρόπολης, η τοπογραφική αποτύπωση, η δημιουργία περιπάτου στο χώρο της Ακρόπολης, η διεξαγωγή πολιτιστικών εκδηλώσεων και η τοποθέτηση ενημερωτικών πινακίδων. Στο διάστημα 1996-2000 έγινε καθαρισμός της εσωτερικής και εξωτερικής παρειάς του τείχους στη ΒΑ, Α, Ν και ΝΔ πλευρά του λόφου. Κατά μήκος και παράλληλα προς την εσωτερική παρειά του τείχους υπάρχουν αρχιτεκτονικά λείψανα οικημάτων. Στα κινητά ευρήματα περιλαμβάνονται κεραμική ελληνιστικών και ρωμαϊκών χρόνων, τμήματα κεραμίδων στέγης -ένα από τα οποία φέρει την επιγραφή ΚΙΕΡΙΕΩ(Ν)- τμήματα πιθαριών, χάλκινα νομίσματα ελληνιστικής και ρωμαϊκής περιόδου, σιδερένιοι ήλοι, αιχμές βελών, εργαλεία και μαχαιρίδια, καθώς και μικρά τμήματα γυάλινων αγγείων. Σε τμήμα της κατεστραμμένης θεμελίωσης του τείχους αποκαλύφθηκαν κεραμσκεπείς τάφοι ρωμαϊκής περιόδου. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν ορισμένα μικρά ευρήματα ύστερης εποχής χαλκού. Καθώς η αρχαία πόλη «Κιέριον» βρισκόταν στο κέντρο του δυτικού τμήματος της λεκάνης της Θεσσαλίας, έλεγχε τις διαβάσεις προς κάθε κατεύθυνση δια μέσου της πεδιάδας, καθιστώντας την πόλη ισχυρή. Οι δραστηριότητες των κατοίκων προσδιορίζονταν στην καλλιέργεια της γης, την αμπελουργία, την κτηνοτροφία. Η διάρκεια ζωής του Κιερίου φθάνει ως τα όψιμα ρωμαϊκά χρόνια ή το αργότερο ως τα πρώιμα χριστιανικά.


Κάστρο Φαναρίου

Υψώνεται πάνω σε βραχώδη λόφο, στο δυτικότερο άκρο της θεσσαλικής πεδιάδας. Είναι κτίσμα των ταραγμένων χρόνων του 13^ου αι., όταν η Δυτική Θεσσαλία βρισκόταν συχνά στο πεδίο του ανταγωνισμού μεταξύ του Δεσποτάτου της Ηπείρου, του βυζαντινού αυτοκράτορα και των τοπικών γαιοκτημόνων. Η στρατηγική του σημασία έγκειται αφ” ενός στη γειτνίαση με μια από τις σημαντικότερες διαβάσεις της Πίνδου, με την οποία γινόταν η επικοινωνία Τρικάλων – Άρτας και αφ” ετέρου στη δυνατότητα ελέγχου μεγάλου μέρους της θεσσαλικής πεδιάδας. Παράλληλα, προστάτευε τη βυζαντινή πόλη του Φαναρίου, που ήταν κτισμένη στα δυτικά του, στη θέση του σημερινού οικισμού. Πρόκειται για μικρό οχυρό, εκτάσεως 2,6 στρεμμάτων με ακανόνιστο πολυγωνικό τείχος πλάτους 2,0 μ. το οποίο ακολουθεί το φυσικό ανάγλυφο του εδάφους και σώζεται στο ακέραιο, με εξωτερικό ύψος 9-13 μ. Φέρει μια τοξωτή πύλη στα νότια, μια μικρότερη στα βόρεια και ενισχύεται κατά διαστήματα από έξι πύργους που είναι ενσωματωμένοι σ” αυτό και προεξέχουν προς τα έξω. Οι πύργοι βρέθηκαν μπαζωμένοι σε μεταγενέστερη περίοδο, ενώ η αρχική τους χρήση δεν έχει διαλευκανθεί. Το κάστρο επισκευάσθηκε πολλές φορές από τους Τούρκους, που στέγασαν έξω από αυτό σημαντική στρατιωτική μονάδα και χρησιμοποιήθηκε ως οχυρό αδιάλειπτα μέχρι τη δεκαετία του ’50. Στο εσωτερικό του σώζεται καμαροσκέπαστρο λιθόκτιστο κτίριο πυριτιδαποθήκης με μικρό προστώο, μεγάλη ορθογωνικού περιγράμματος υπέργεια δεξαμενή συλλογής βρόχινου νερού και ερείπια τζαμιού, το οποίο διαδέχθηκε παλαιότερο κτίριο με μικρό λουτρό. Κάτω από αυτό εντοπίσθηκε μια ακόμη (υπόγεια) δεξαμενή νερού με θολωτή κάλυψη. Κοντά στη νότια πύλη ανασκάφηκε μεγάλο ορθογώνιο κτίριο με δύο χώρους, προοριζόμενο πιθανόν για τις ανάγκες της φρουράς. Όλα τα κτίρια χρονολογούνται από την περίοδο της Οθωμανικής κατοχής (1387-1897). 





Το Κονάκι στον Πρόδρομο Καρδίτσας

• Κατασκευάστηκε στις τελευταίες δεκαετίες του 19^ου αι. σαν κατοικία του Τούρκου Εκρέμ Μπέη
• Το 1912 το κτίριο περιήλθε στο ελληνικό δημόσιο
• Το 1923 παραχωρήθηκε στην Κοινότητα Προδρόμου από το Υπουργείο Γεωργίας για να λειτουργήσει ως δημοτικό σχολείο
• Κατά τη διάρκεια του σεισμού των Σοφάδων το 1954, κατέρρευσαν οι πάνω όροφοι του κτιρίου, αλλά συνέχισε να χρησιμοποιείται ως σχολείο μόνο το ισόγειο
• Το 1986 κηρύχθηκε Ιστορικό Διατηρητέο Μνημείο
• Το 1987 παραχωρήθηκε από την Κοινότητα Προδρόμου στο Υπουργείο Πολιτισμού και αναστηλώθηκε το 1989 από την 5^η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων Θεσσαλίας

Το Κονάκι Προδρόμου είναι ένα λιθόκτιστο κεραμοσκεπές κτίριο με συμμετρική οργάνωση των όψεων και κάτοψη σε σχήμα σταυρού. Είχε δύο ορόφους εκτός από την περιοχή της απόληξης του κλιμακοστασίου, όπου υπήρχε τριώροφος πύργος – παρατηρητήριο.