Η ανάγνωση του βυθού των Βορείων Σποράδων και του Παγασητικού γενικότερα δίνει πολύτιμες πληροφορίες για τον μύθο του Αργοναύτη Ιάσονα

Στο φως η βυθισμένη ιστορία

Του ΑΝΤΩΝΗ ΦΩΚΙΔΗ

Η ανάγνωση του βυθού των Βορείων Σποράδων και του Παγασητικού γενικότερα δίνει πολύτιμες πληροφορίες για τον μύθο του Αργοναύτη Ιάσονα και τις εμπορικές σχέσεις που διατηρούσε η περιοχή με την Κολχίδα.

Δεκατέσσερα ναυάγια αλλά και οικισμοί έχουν βρεθεί ήδη, τεκμηριώνοντας ουσιαστικά τον μύθο των Αργοναυτών Η ενάλια έρευνα που διεξάγεται σε εύρος που εκτείνεται από την Αμαλιάπολη ώς τις Νηές έχει εντοπίσει περίπου 14 ναυάγια και δύο πρώην χερσαίες εγκαταστάσεις, που βρίσκονται σήμερα κάτω από την επιφάνεια του νερού.
Τα αποτελέσματα των ενάλιων ερευνών που πραγματοποιούνται στην περιοχή την τελευταία 35ετία, ανακοινώθηκαν κατά τη διάρκεια ημερίδας που πραγματοποιήθηκε πριν από λίγες ημέρες στον Βόλο.
Η ημερίδα διοργανώθηκε από τη Νομαρχία Μαγνησίας, την Εφορεία Εναλίων Αρχαιοτήτων, την ΙΓ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, το Ινστιτούτο Εναλίων Αρχαιολογικών Ερευνών (ΙΕΝΑΕ) και το υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού.
Ενας από τους σημαντικότερους βυθισμένους οικισμούς που έχουν εντοπιστεί, ανήκει στη μέση εποχή χαλκού, χρονολογείται περίπου στα 1700 π.Χ. και βρίσκεται σε βάθος σχεδόν 1 μέτρου. Η επιφανειακή έρευνα που διεξάγεται σε πρώτη φάση παραπέμπει σε θραύσματα αγγείων, τμήματα τοίχων καθώς και κιβωτιόσχημους τάφους κατασκευασμένους από σχιστόλιθους, ενώ αναμένεται η εξαγωγή χρήσιμων συμπερασμάτων στο μέλλον.
Εντυπωσιακά είναι τα δεδομένα που συνθέτουν τα πολυάριθμα ναυάγια της περιοχής, κυρίως, δε, όσα εντοπίζονται στη Σκόπελο και την Αλόννησο, περιοχή που αποτελούσε από αρχαιοτάτων χρόνων κομβικό σημείο για τα καράβια που κατευθύνονταν προς τον Εύξεινο Πόντο.
Τα αρχαιολογικά ευρήματα, αμφορείς, σφραγίσματα αμφορέων και άλλα, τεκμηριώνουν ουσιαστικά τον μύθο του Ιάσονα και των Αργοναυτών, επιβεβαιώνοντας τους εμπορικούς δεσμούς που είχαν αναπτυχθεί με την Κολχίδα.
Πλούσιο ναυάγιο
Εντυπωσιακά δεδομένα συνθέτουν το αρχαίο ναυάγιο που έφεραν στο φως οι έρευνες της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων στην περιοχή του θαλάσσιου πάρκου των Βορείων Σποράδων.
Θεωρείται δε το πλουσιότερο από τα ναυάγια τα οποία έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα στις Βόρειες Σποράδες και χρονολογείται στα κλασικά χρόνια, στον 4ο αιώνα π.Χ.
Οι επιφανειακές διαστάσεις του ναυαγίου στα Σκάντζουρα συνηγορούν για την ύπαρξη ενός ή δύο πλοίων εμπορικού χαρακτήρα, όπως μαρτυρά εξάλλου και η ύπαρξη πολλών τύπων αμφορέων.
Μέρος του ναυαγίου βρίσκεται θαμμένο στην άμμο και παρά το γεγονός ότι έχει συληθεί, θεωρείται, όπως προαναφέρθηκε, το πλουσιότερο από τα ναυάγια τα οποία έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα στις Βόρειες Σποράδες, σύμφωνα με την Καλλιόπη Πρέκα-Αλεξανδρή, επίτιμη διευθύντρια της Εφορείας Εναλίων Αρχαιοτήτων.
Το πλοίο μετέφερε πιθανώς φορτίο οίνου μέσα σε αμφορείς.
Αποκαλύφθηκαν μικρά αγγεία, όπως κυάθια, κάνθαροι, σκύφοι, πρόχοι της ίδιας εποχής, που πιθανώς ανήκουν σε σκεύη συμποσίου του πληρώματος ή υπήρχαν για άλλο σκοπό. *

Αξιοποίηση με καταδυτικό τουρισμό και υποβρύχια μουσεία

Κατά τον νομάρχη Μαγνησίας, Απόστολο Παπατόλια, «ο καταδυτικός τουρισμός και ο θεσμός των υποβρύχιων μουσείων μπορούν να αποφέρουν τεράστια οφέλη στην περιοχή και να συγκινήσουν τους χιλιάδες φίλους των καταδύσεων απ' όλο τον κόσμο, καταργώντας την εποχικότητα του τουριστικού προϊόντος».

Στη Μαγνησία εκτιμούν ότι μπορεί να υπάρξει τουρισμός σε μόνιμη βάση με την αξιοποίηση των ευρημάτων Το θέμα της τουριστικής αξιοποίησης των ενάλιων αρχαιολογικών ευρημάτων της περιοχής έθεσε και ο Αγγελος Μαγκλής, συντονιστής εταίρος τού «Ανω Μαγνήτων Νήσοι», πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της «Ατλαντίς Συμβουλευτική Α.Ε.».
Οπως ανέφερε χαρακτηριστικά, οι ενάλιες αρχαιότητες μπορούν να μετατραπούν σε υποβρύχια μουσεία και να γίνουν κέντρο επισκεπτών.
«Μπορεί δηλαδή οι αυτοδύτες να τα επισκεφθούν με την κατάλληλη ξενάγηση και καθοδήγηση. Για όσους όμως δεν επιθυμούν να καταδυθούν, υπάρχει συνήθως ένα κέντρο κοντά στο φυλάκιο που δέχεται τους επισκέπτες, οι οποίοι ενημερώνονται για τα ευρήματα και παράλληλα μπορούν να έχουν απευθείας εικόνα του ναυαγίου, με τη βοήθεια υποβρύχιας κάμερας», εξήγησε.
Ο αειφόρος τουρισμός, σύμφωνα με τις θέσεις που κατέθεσε ο κ. Μαγκλής, αναδεικνύεται κυρίως μέσω του καταδυτικού τουρισμού, ο οποίος μπορεί να βρει προοπτική και στα καταδυτικά πάρκα αλλά κυρίως με επισκέψιμα υποβρύχια μουσεία.
«Η παγκόσμια καταδυτική κοινότητα έχει πολλά εκατομμύρια αυτοδύτες, οι οποίοι στην Ευρώπη ανέρχονται σε 3,5 εκατ. και ταξιδεύουν συνεχώς σε όλο τον κόσμο, όπου υπάρχει καταδυτικός προορισμός. Εάν δημιουργήσουμε έναν καταδυτικό προορισμό, με ορισμένους αρχαιολογικούς ενάλιους χώρους, θα έχουμε τουρισμό σε μόνιμη βάση, που είναι πολύ βασικό για την τοπική οικονομία. Είναι πλούτος για τις μη προνομιούχες περιοχές της χώρας, ο οποίος παραμένει αναξιοποίητος», είπε.
Η προϊσταμένη της ΙΓ' Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, Αργυρούλα Δουλγέρη-Ιντζεσίλογλου, τόνισε πως οι ενάλιες αρχαιότητες κινδυνεύουν κατ' αρχήν από την αρχαιοκαπηλία, η οποία δυστυχώς υπάρχει σε όλη την Ελλάδα, και ζήτησε να προστατευτούν.

Διάσπαρτη με ναυάγια η θάλασσα της Μαγνησίας

Αναρίθμητες καταποντισμένες αρχαιολογικές θέσεις, που ήταν χερσαίες προηγουμένως ή τμήματα χερσαίων θέσεων που συνεχίζουν να βρίσκονται μέσα στην θάλασσα σκιαγράφησε ο αρχαιολόγος Ηλίας Σπονδύλης, μέλος του Δ.Σ. του Ινστιτούτου Εναλίων Αρχαιοτήτων.

Εντυπωσιακά τα ευρήματα που ανασύρθηκαν μέχρι τώρα από τον βυθό του Παγασητικού Αναφερόμενος στην πολυετή αρχαιολογική έρευνα του ΙΕΝΑΕ στον Νότιο Παγασητικό, ο επικεφαλής του προγράμματος επισήμανε μεταξύ άλλων ότι υπάρχει ενάλιος πλούτος κι έχουν εντοπιστεί πολλές βυθισμένες χερσαίες θέσεις από τις εσχατιές της Κυρα-Παναγιάς και τον Αγιο Πέτρο, ώς τη Δημητριάδα, τα Λεχώνια και αλλού.
Ολος ο Νομός Μαγνησίας είναι διάσπαρτος παράλληλα και με αρχαία ναυάγια, καθώς και με νεότερα, επίσης προστατευόμενα από τον νόμο.
Ο κ. Σπονδύλης ανέφερε επίσης ότι «εντοπίστηκε σημαντικό ναυάγιο, το οποίο έχει διερευνηθεί και ανάγεται στους πρώιμους βυζαντινούς και στο τέλος των ρωμαϊκών χρόνων, στον 4ο αιώνα μ.Χ. και βρίσκεται κοντά στις Νηές».
Η έρευνα στη συγκεκριμένη περιοχή η οποία εκτείνεται από την Αμαλιάπολη ώς τις Νηές έδειξε περίπου 14 ναυάγια και 2 πρώην χερσαίες εγκαταστάσεις που βρίσκονται κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας.
Περιγράφοντας μάλιστα την εικόνα που παρουσιάζει η μία από τις δύο προαναφερθείσες θέσεις, ο κ.Σπονδύλης ανέφερε ότι «σύμφωνα με τα υπάρχοντα θραύσματα αγγείων, ο οικισμός τοποθετείται στη μέση εποχή χαλκού, γύρω στο 1700 π.Χ. δηλαδή, ενώ υπάρχουν επίσης τμήματα τοίχων τα οποία είναι κατεστραμμένα σε μεγάλο ποσοστό, με αποτέλεσμα να μην μπορούμε να προσδιορίσουμε επακριβώς, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, τη χρήση τους, ενώ εντοπίστηκαν επίσης άδειοι κιβωτιόσχημοι τάφοι».